سرانجام دولت افغانستان پذیرفت که به مفاد قرارداد سال ۱۳۵۱ مبنی بر دادن حقابه ایران از رودخانه هلمند عمل کند.

به گزارش ایرنا خبرگزاری رسمی ایران٬ سخنگوی وزارت انرژی و آب افغانستان گفت كه كابل مطابق قرارداد سال ۱۳۵۱ خورشیدی كه به امضای افغانستان و ایران رسیده است، سالانه ۸۵۰ میلیون متر مكعب آب رودخانه هلمند را اندازه گیری و به دریاچه هامون ایران سرازیر خواهد کرد.

«عبدالبصیر عظیمی» روز شنبه در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا در كابل افزود كه اندازه‌گیری این میزان آب از سد «كمال خان» در استان نیمروز افغانستان واقع در نزدیكی مرز ایران صورت خواهد گرفت كه در فاصله حدود ۱۰۰ كیلومتری مرز ایران ساخته می‌شود.

محمدرضا حیدری دیپلمات سابق ایران ساکن اسلو که به مباحث سیاسی وزارت امورخارجه ایران آگاه است در مورد دلایلی که دولت افغانستان سرانجام راضی به انجام تعهداتش در مورد حقابه ایران شده می‌گوید که نیاز این کشور به کمک ایران در زمینه دستیابی به امنیت باعث شده تا دولت آقای اشرف غنی مفاد عهدنامه ۱۳۵۱ را به اجرا بگذارد.

حل مساله دریاچه هامون و نجات آن از خشکسالی فقط به نفع ایران نیست. در واقع هنگام بررسی یک مساله زیست‌محیطی نمی‌توان در محدوده مرزبندی‌های جغرافیای سیاسی کشورها باقی ماند زیرا عناصر طبیعی تابع کنش و واکنش هستند.

گزارش رادیویی شاهین بشیری در مورد عمل به قرارداد ۱۳۵۱ میان ایران و افغانستان

به گزارش خبرآنلاین٬ «گری لوییس» هماهنگ کننده ارشد سازمان ملل در ایران که ۲۰ دی ماه ۱۳۹۲ از باقی‌مانده دریاچه هامون دیدن کرده بود درباره وضعیت این منطقه گفت: «افغانستان در حال حاضر آب بیشتری برداشت می‌کند و منافعی از کشاورزی می‌برد که کوتاه مدت است. اگر این برداشت آب و کشاورزی کوتاه مدت به خشک شدن همیشگی هامون منجر شود، با بادهای ۱۲۰ روزه‌ای که در منطقه وجود دارد، توفان‌های گرد و غبار ایجاد می‌شود و ذرات گرد و غبار را به سمت افغانستان و پاکستان برمی‌گردانند. با این فرایند تمامی این اراضی زیر شن و غبار ناشی از این خشک شدن قرار می‌گیرد و در بلند مدت موجب گسترش بیابان، حرکت شن‌های روان به داخل افغانستان و نابودی زمین‌های کشاورزی و محیط زیست انسانی آنها خواهد شد و ضررش بیشتر از منافع آن است.»

گری لوییس همچنین گفت صدای مردم منطقه را به گوش جامعه بین‌المللی می‌رساند: «شما تقاضای آب دارید و من این تقاضا را منتقل خواهم کرد به کسانی که از توانایی انجام کارهایی برای بازگرداندن آب به این منطقه برخوردارند و شما تعهد سازمان ملل را حتما خواهید داشت و این سازمان هر آنچه در توان دارد انجام خواهد داد تا زندگی برای مردم این منطقه کمی ساده‌تر و سالمتر شود».

سخنگوی وزارت انرژی و آب افغانستان گفته است كه تكمیل فاز سوم سد كمال خان به تصویب رسیده و از جمله سدهایی است كه ساخت آن در اولویت كاری قرار دارد و با ساخت این سد دیگر بحث‌ها میان ایران و افغانستان بر سر میزان سرازیر شدن آب رودخانه هیرمند به دریاچه هامون ایران، پایان خواهد یافت.

مطابق قرارداد ۱۳۵۱ حقابه سالانه ایران از رودخانه هیرمند در هلمند افغانستان به ۸۵۰ میلیون متر مكعب تعیین شده است.

فاز اول سد كمال خان در زمان «محمد داود» اولین رییس جمهوری افغانستان ساخته شده و فاز سوم كه قرار است، به زودی كار تكمیل آن آغاز شود در زمان «داود خان» كلنگ آن زده شده بود و پس از پیشرفتی اندك به دلیل جنگ و مشکلات داخلی افغانستان ادامه عملیاتی آن متوقف شده بود.

رودخانه هیرمند با آورد تقریبی سالانه ٥/٨‌ میلیارد مترمکعب از کوه‌های غرب کابل سرچشمه گرفته و پس از طی ١٠٥٠ کیلومتر وارد ایران می‌شود.

پس از جدا شدن افغانستان از خاك ایران در سال ۱۸۵۷ میلادی، موضوع حقابه رودخانه هیرمند به عنوان یك مساله مهم بین دو كشور مطرح شد و پس از بحث‌های متوالی سرانجام در سال ۱۳۵۱ خورشیدی قراردادی میان امیرعباس هویدا نخست وزیر وقت ایران و«موسی شفیق»، همتای افغان وی به امضا رسید که بر اساس آن مقرر شد سالانه ۲۰ درصد از آب رودخانه هلمند به ایران سرازیر شود.

پیش از آن، قراردادهای دیگری به صورت‌های ۳۰ درصد و ۵۰ درصد منعقد شده بود، اما هر یک از آنها، بعد از مدتی متوقف شد.