خشکسالی و بحران آب ، آلودگی هوا و ریزگردها و خشکیدن تالاب‌ها و دریاچه‌ها دور جدیدی از بحران‌هایی را رقم می‌زنند که علاوه بر زیانباری اقتصادی عمومی، هستی و حیات مردم بومی را تهدید می‌کنند.
در خوزستان مسئولان اذعان می‌کنند که مقابله با پدیده ریزگردها دست‌کم دو دهه زمان می‌برد؛ در این فاصله − اگر وعده‌ای که می‌دهند، برآوردنی باشد − بر سر مردم چه می‌آید، از جمله بر سر کسانی که زادبوم خود را به خاطر مشکل زیست‌محیطی ترک می‌کنند؟ در زابل اسباب کشی را قدغن کرده‌اند، روستاهای سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و یزد از سکنه خالی می‌شوند، کشاورزان و نخل‌داران اطراف سد گتوند زمین‌های خود را از دست می‌دهند؛ این جمعیت به کجا می‌روند؟
ایران در اوج بحران‌های زیست محیطی و تغییرات آب و هوایی با پدیده تازه‌ای مواجه شده است: مهاجرت‌های اقلیمی.
اکنون مقامات تصدیق می‌کنند که بحران‌های اقلیمی ایران به مسئله امنیت ملی بدل شده است. ۹ سال است که ایران وارد دوران حاد خشکسالی شده است. اما روشن نیست چند درصد جابه‌جایی جمعیت و مهاجرت‌های داخلی ایران ناشی از مهاجرت‌های اقلیمی است، هرچند مهاجرت اقلیمی پدیده‌ای جمعی است که می‌تواند تعادل جمعیتی ایران را بر هم زند.
نتایج یک پژوهش که توسط دفتر صندوق جمعیت سازمان ملل در ایران صورت گرفته نشان می‌دهد که سالانه به طور متوسط یک میلیون نفر در داخل مرزهای ایران جابه‌جا می‌شوند. آن هم در شرایطی که بیش از نیمی از سکونت‌گاه‌های روستایی ایران از سکنه خالی شده است و همزمان جمعیت حاشیه‌نشینان ایران دو برابر؛ اگر ابتدای دهه ۸۰، جمعیت حاشیه‌نشینان این کشور نفت‌خیز هفت میلیون نفر بود، در حال حاضر به گواهی مقامات مسئول این رقم به ۱۵ میلیون نفر رسیده است، عددی معادل یک‌پنجم جمعیت ایران.
اما چشم‌اندازی در کار نیست: میانگین افزایش دما به دلیل تغییرات آب و هوایی در ایران دو برابر میزان جهانی و بین ۱,۵ تا ۲ درجه سانتیگراد است، این در حالی‌ست که میزان بارندگی سالانه ۲۰ درصد کاهش یافته است. بدین ترتیب اگر چاره‌ای اندیشیده نشود یک دوجین از ۳۱ استان ایران در آینده نزدیک غیرقابل سکونت خواهد شد.
همین حالا نیز رودخانه‌های اصلی ایران همچون کارون و زاینده رود با کاهش شدید آب و خشکیدگی مواجه‌اند. ۶۷ درصد مساحت تالاب‌های ایران از بین رفته است و در سراسر کشور ۷۸۰ هزار حلقه چاه، آخرین ذخایر آبی، یعنی سفره‌های آب زیرزمینی را از عمق زمین بیرون می‌کشند.
اما پدیده مهاجرت‌های اقلیمی تنها مختص ایران نیست. اکثر منابع آبی خاورمیانه در ۲۵ سال آینده ته می‌کشد. در یک سطح نتیجه طبیعی این وضع بیابان‌زایی و ریزگرد و غیره خواهد بود و پیامدهای انسانی‌اش هم مهاجرت اقلیمی، جنگ داخلی و اعتراضات اجتماعی. پدیده‌ای که پیشاپیش در برخی کشورهای آفریقای مرکزی، خاورمیانه و البته سوریه تا حدی تجربه شده است.
به قول “ای ام اُهاگان”مهاجرت اقلیمی در حال تبدیل شدن به شکلی انطباقی (form of adaptation) از رابطه انسان با محیط زیست است؛ مهاجرت‌هایی که دیگر یک «وضعیت استثنایی» نام نمی‌گیرد، بلکه آغاز پارادایمی جدید است که در آن مهاجرت «وضعیت طبیعی» روزگار ما خواهد بود.
https://www.radiozamaneh.com/ 319131
