آزمایش یک موشک ایرانی، در جهان خبرساز شده است. این موشک که ایران آن را “ماهواره‌بر سیمرغ” معرفی می‌کند، از پایگاهی در استان سمنان پرتاب شده است. تهران این آزمایش را موفقیت آمیز خوانده، آمریکا آن را ناقض قطعنامه سازمان ملل در پی توافق هسته‌ای دانسته است و چند کشور اروپایی خواستار توقف برنامه موشکی ایران شده‌اند.

واکنش‌ها به پرتاب موشک سیمرغ:

• آمریکا می‌گوید پرتاب موشک ماهواره‌بر ایران، ‘نقض روح برجام’ است
• وزارت دارایی آمریکا شش شرکت ایرانی را به فهرست تحریم‌ها اضافه کرد
• آمریکا، بریتانیا، فرانسه و آلمان: برنامه موشکی ایران متوقف شود

ایران می‌گوید، برنامه‌های فضایی‌اش اهداف علمی و پژوهشی دارد و می‌خواهد وارد صنایع فضایی شود. برنامه‌های گسترده‌ای هم اعلام کرده است، از ساخت موشک‌های قوی برای رساندن محموله‌های سنگین به مدار زمین، تا ساختن ماهواره‌های تجسسی و پژوهشی. مقام‌های ایران حتی از برنامه بلند پروازانه فرستادن انسان به مدار زمین سخن گفته‌اند و حتی آزمایش‌هایی هم برای رساندن کپسول‌های زیستی به ارتفاعات بالا و بازگرداندن آن به زمین انجام داده‌اند. اما چرا این فعالیت‌ها از دید آمریکا، اسرائیل و بعضی کشورهای غربی “تهدید امنیتی” محسوب می‌شود.

چرا موشک‌های فضایی ایران می‌توانند “تهدید آمیز” باشند؟

ایران برنامه موشکی مفصلی دارد که توسعه آن را از دوران بعد از جنگ آغاز کرد. دلیل استراتژیکش ضعف نیروی هوایی و تحریم‌های نظامی است. اما برنامه موشک‌های فضایی یا “ماهواره‌بر” به گفته مقام‌های ایران جدا از برنامه‌های نظامی است. حتی نامگذاری موشک‌های ماهوره‌بر ایران هم متفاوت است و به ‌جای استفاده از واژه‌های قرآنی و مذهبی، مثل سجیل و زلزال و ذوالفقار، نام‌هایی مثل کاوش و پژوهش و سفیر و سیمرغ دارند.

اگر جسمی بخواهد در مدار زمین قرار بگیرد و دور زمین بچرخد، حداقل باید ۱۶۰ کیلومتر از سطح زمین فاصله بگیرد. در غیر این صورت، به دلیل وجود اصطکاک با مولکول‌های گاز موجود در آن ارتفاع، سرعتش کم می‌شود و سقوط می‌کند. بنابراین موشک‌های ماهواره‌بر باید توانایی رسیدن به ارتفاع حدودا ۲۰۰ کیلومتری زمین را داشته باشند.

اما سه مسئله فنی در طراحی و آزمایش این موشک‌ها می‌تواند باعث ایجاد ارتباط میان این نوع موشک‌ها و برنامه‌های نظامی شود: رسیدن به ارتفاع بالا، حمل کلاهک و امکان بازگشت کلاهک به جو زمین که در ادامه به طور مجزا توضیح داده شده‌اند.

موشک‌هایی که از جو زمین خارج می‌شوند

همان طور که در طرح زیر می‌بینید، اگر زاویه پرتاب موشک زیاد شود، موشک به ارتفاع بالاتری می‌رسد. اگر به اندازه کافی قوی و تکنولوژی ساختش هم مناسب باشد، از جو زمین خارج شود اما مسیری که روی زمین طی می‌کند کوتاه است.

اگر کشوری بتواند موشک‌هایی با توان خروج از جو تولید کند – یعنی با برد عمودی بیش از ۲۰۰ کیلومتر – می‌تواند با کم کردن زاویه پرتاب، هدف‌هایی را در چند هزار کیلومتری بزند.

شکل زیر براساس آزمایش‌های موشکی کره شمالی محاسبه شده است. این کشور موشک‌های بردبلندش را برای آزمایش به خارج از جو می‌فرستد، در برگشت موشک معمولا در محدوده مرزهایش می‌افتد و لاشه‌اش را جمع می‌کند. این روش در ابعاد کوچکتر می‌تواند در مورد موشک‌های “ماهواره‌بر” ایران هم صدق کند. از دید غرب و اسرائیل، آزمایش موشک‌های ماهواره‌بر، به معنی آزمایش موشک‌های دور برد است و از دید آنها تهدید امنیتی است.