وش اِتنت عہدی دَور بلوچانی

واجہ جان محمددشتیءِ لبزانکی پٹّ ءُُ پولکاریءُُ راجکاری جہد چہ کسءَ اندیم نہ انت، بلے واجہءِ نوکیں کتاب ’’وش اتنت عہدی دور بلوچانی‘‘ بلوچی لبزانکءِ سانوڑے، بزاں زِر ے۔ واجہءِ اے نوکیں کتاب کہ چہ بلوچی اکیڈمی کوئٹہءِ نیمگا شنگ ءُُ تالان کنگ بیتگ، ستا کزریت۔ اے کتابءِ سرجم کنگءَ سک باز پٹ ءُُ پول کنگ بیتگ۔ اے کتابءِ دو جلد اَنت، جلدےءِ نہاد 400کلدار اِنت۔ اولی جلدءِ 965تاکدیم انت ءُُ 243شعر اَنت کہ چریشاں 101شعر ہما انت کہ آیانی شاعر زانگ نہ بنت۔ دومی جلدءِ 864تاکدیم انت، 193شعر انت کہ چریشاں 22شعر ہما انت کہ آیانی شاعر زانگ نہ بنت

Feb 25, 2018, 1:00 pm

بلوچی گچینی شعرانی نوکیں کتاب(1500-2000)ءِ سراچمشانکے

واجہ جان محمددشتیءِ لبزانکی پٹّ ءُُ پولکاریءُُ راجکاری جہد چہ کسءَ اندیم نہ انت، بلے واجہءِ نوکیں کتاب ’’وش اتنت عہدی دور بلوچانی‘‘ بلوچی لبزانکءِ سانوڑے، بزاں زِر ے۔ واجہءِ اے نوکیں کتاب کہ چہ بلوچی اکیڈمی کوئٹہءِ نیمگا شنگ ءُُ تالان کنگ بیتگ، ستا کزریت۔ اے کتابءِ سرجم کنگءَ سک باز پٹ ءُُ پول کنگ بیتگ۔ اے کتابءِ دو جلد اَنت، جلدےءِ نہاد 400کلدار اِنت۔ اولی جلدءِ 965تاکدیم انت ءُُ 243شعر اَنت کہ چریشاں 101شعر ہما انت کہ آیانی شاعر زانگ نہ بنت۔ دومی جلدءِ 864تاکدیم انت، 193شعر انت کہ چریشاں 22شعر ہما انت کہ آیانی شاعر زانگ نہ بنت، بلے اے درگتءَ انگت گیشتر پٹّ ءُُ پول پکار اِنت۔ اے دوئیں جلدانی شعر بلوچءِ فکری، دود ءُُ ربیدگی، راجدپتری، قومی، جنگی ءُُ مہری داستانانی ہمبار انت۔ اے کتاب بلوچیءِ علمی ءُُ لبزانکی مڈی ءِ ہزانگءَ گیشی یے کاریت۔ بلوچءِ راجدپترءِ پولگءَ اے کتاب بلاہیں سرشونے، پرچا کہ بلوچ راجدپتر چونائیءَ ہم مارا شعری زبانءَ دست کپتگ۔ اے کتاب پہ بلوچءِ راجدپتری پٹّ ءُُ پولکاریءَ بلاہیں کمکے۔ عہدی شاعراں بلوچ دودمان، تہذیب، چاگردی گہبودی، گْرانیں لڈ ءُُ بوج، جنگی داستان، مہری کسہ، نان شانیءُُ میارجلی ، اے کسہ گوں وتی مُرواردیں گال ءُُ گپتاراں کماتگءُُ راجءِ دیما ایر کتگ انت۔ بلوچءِ عہدی شاعری بلوچءِ تہذیب ءُُ دودمان، چاگردی بزاں سماجی شری ءُُ نزوریانی آدینک انت کہ ہمے آدینکءَ بچار اِت ءُُ وتا بہ پول اِت۔
اے درگتءَ بلوچی اکیڈمی کوئٹہءِ جہد ہم ستا کرزیت کہ اے کتابءِ اندرا بلوچءِ گار ءُُ بیگْواہیں یا کہ دنز ءُُ مجاں اندیمیں لبزانکی مڈی اِش راجءِ دیما آؤرتگ ءُُ نبشتانکی دْروشمءَ پیش کتگ کہ نی اے مڈی گارءُُ بیگْواہ نہ بیت۔ اے دْرچءَ واجہ جان محمددشتیءُُ آئیءِ ہما ادبی سنگت کہ آیاں اے کتابءِ پٹ ءُُ پولکاریءَ مدت ءُُ کمک کتگ، مبارک بادیءِ حقدار انت۔
’’وش اِتنت عہدی دور بلوچانی‘‘ اے کتاب انچو واناک انت کہ دل گشیت کہ بْوان ءُُ بْوان، کتابءِ عہدی شاعریءَ کہ وانئے دل گرکے جنت۔ بلوچانی گْوست یک روژنائین ءُُ جْوانیں گْوستے بیتگ۔ بلوچءِ مہمان جلی، میار جلی ، دود ءُُ ربیدگ ءُُ دودمان، جنگی، قومی، مہر ءُُ دوستیءِ داستان دلکش انت۔ نوکیں امیت ءُُ نوکیں زندےءِ مستاگ انت۔ ہانی ءُُ شَے مریدءَ وانئے، کیّا ءُُ سدو، مہناز ءُُ شہداد، سیمک ءُُ نتھا، مست توکلی ءُُ سمو یا کہ بلوچ راجی جنگانی کسہاں وانئے، بلوچءِ بہادریءُُ مزن شانیءَ وانئے، اے کتابءَ مہرانی بلاہیں داستان مان انت۔ بلوچءَ بازیں جیڑہانی سرا وت ماں وت جنگ کتگ، بلے بلوچءَ گوں دَری زورگیراں ہم مقابلہ کتگ ءُُ وتی ماتیں گلزمین چڈّاتگ۔
نی من اے کتابءِ لہتیں شعرانی سرا تْران کناں، تانکہ مئے نودربر ءُُ کسان سالیں وانوک سرپد بہ بنت ءُُ پوہ بہ بنت کہ بلوچ چی یے؟؟ بلوچءِ راجدپترءَ پوہ بہ بنت، من جہد کناں کہ وتی نبشتانکءَ سک دْراج مہ کناں، بلے اے انچیں سرحالے کہ تْران کنگ الم لوٹیت۔
کتابءِ دومی جلد تاکدیم 101مولوی عبداللہ روانبُد گْوشیت:
منی دردءِ دوا شہدیں لب انت تئی
سپیدیں گُبّ ءُُ سارتیں غبغب انت تئی
دو نورانی مثالیں کوکب انت تئی
سرءِ ملگور ءُُ مسک ءُُ مہلب اَنت تئی
مولوی صاحب گْوشیت کہ منی درداں ڈاکٹرءُُ طبیب دوا کت نہ کننت، پرچا کہ منی درد، منی نادْراہی ڈاکٹر ءُُ طبیبی نادْراہی یے نہ انت۔ منی دردءِ دَوا شہدیں لب اَنت تئی، مولوی صاحب گْوشیت کہ منی دردءِ دَوا تئی شیرکنیں ءُُ پرپکیں لنٹ انت،۔ تئی اسپیتیں نازُرکیں گُبّ انت، تئی ملگور انت، تئی مسک ءُُ مہلب انت، من تئی عشقءِ مریضان ءُُ منی نادْراہیءِ توجیل بزاں کہ علاج تئی دستءَ انت۔ گالانی رد ءُُ بند، تشبیح، شبینءُُ چہر ستا کرزنت، ادا اے زانگ بیت کہ مئے دینی عالم چہ پاکیں مہرءُُ دوستیءَ دِیر نہ بیتگ انت۔ مہگونگءِ ملگورءِ مہرانی زمزیل اش گْورا بیتگ، راجی یا جنگی شاعری ءِ پڑءَ مئے دینی عالماں ہم وتی بے لگامیں بور تاچینتگ۔حافظ ابابگر پیشکانی گْوشیت:
گوش گِر مہہ لقائیں در گوش
عاشق تئی مناں کن تو ہوش
حافظ ابابگر گْوشیت کہ منی مہہ لقائیں دُرگوش سرءَ ہوش کن کہ من تئی عاشقاں۔ وتی عشق ءِے چیر نہ دات۔ مہگونگءَ جارء بادشاہی گْوشیت کہ من تئی عاشقاں، پرچا کہ پاکیں مہر گناہے نہ اِنت، اے واستا چیر دیگی ہم نہ انت۔ نی بچار کہ دیمءِ گالاں حافظ چون کنت۔ تچکا وتا پہ مہگونگءِ ہلکءَ سر کنت ءُُ گوں مہگونگءَ گوں دُریں گالاں گپ ءُُ تران کنت:
ہوش کت اَچ سرءَ دُرگالءَ
گُشتگ دلبرءَ درحالءَ
باگءَ سئیل بہ کن بے مالءَ
سِند تو نیبگانی ٹالءَ
حافظ گْوشیت کہ مہگونگءَ منی پریات دلگوش کت ءُُ گْوشت ءِے باگءَ سئیل بکن بے مالءَ ءُُ سِند تو نیبگانی ٹالءَ ، بزاں بیا منی باگءَ سیل کن، منی باگءِ نیبگاں ، تْرنجاں گوں لیب کن۔ نی حافظ گْوشیت:
بیتاں گوں گُلءَ دزبازی
چار پاسی شپاں کت گْوازی
عیش ءُُ عشرت ءُُ نوش نازی
بیتاں چہ جنکءَ رازی
بس کن او ابابگر گالاں
توبہ کن حُداءِ کاراں
حافظ ابابکر گْوشیت کہ من چہ مہگونگءَ سک رازی بیتاں، شپءِ چاریں پاساں من گوں وتی دلبر ءَ گْوازی کت، من مہگونگءِ گلباگ سیل کت، گوں مہگونگءَ تاں گْوربامءَ عیش ءُُ عشرت ءُُ نوش ءُُ نازی کت، گُڑا من وتی دوست رُکست کت۔ وابے، حیالے، راستی یے یا واہگے، حُدا بزانت ءُُ شاعر بزانت، بلے ادا اے گپ پدر بیت کہ بلوچءِ دودمان، تہذیب، لبزانک ءُُ شاعری مدام آجو بیتگ۔ دین ءُُ مذہبءَ بلوچی لبزانک ءُُ شاعریءَ را اثرمند نہ کتگ۔ بلوچ عالمءَ دینءِ گپ جتگ ءُُ دنیاءِ ہم گپ جتگ، بلے بلوچ شاعرءِ گال ءُُ گپتار ءُُ شاعری ءِ راہ ءُُ رہبندءُُ سنچ آجو بیتگ انت۔ دین ءُُ مذہب بلوچی لبزانک ءُُ زبانءِ دیما اڑنگ نہ بیتگ انت۔ بلوچ شاعر ءَ وتی عشقءِ درد، رنج ءُُ مہگونگءِ عشقءِ داستان شعری زبانءَ پہ جارء بادشاہی درشان کتگ ءُُ لگور نہ بیتگ۔ ملا ابراہیم حسن راسکی گْوشیت:
کاسد تاجیلی بیا قمری وش کلام
بر صفت الہانے بہ ترّین ئے زیل ءُُ بام
کیگدیں مہرنگءَ اَز من سد سلام
بزگریں ابراہیم زریت پہ تو سہب ءُُ شام
اَز زبادانی سرا بوہے دئے نشان
ادا بلوچی زبانءِ نمیرانیں شاعر ءُُ پہلوان ملا ابراہیم حسن راسکی کپوتءَ بزاں کہ قمریءَ وتی کاسد کنت ۔ بلوچی شاعریءَ کپوت یا قمری ءِ بلاہیں بستارے، شاعراں گیشتر پہ ربال کاریءَ کپوت کاربستگ۔
ملا ابراہیم کپوتءَ گْوشیت کہ تو پہ الہانی چو بام ءُُ زیلءِ دابءَ منی سلاماں بر منی مہگونگءَ سرکن۔ (بام ءُُ زیل سروزءِ دو روت انت) ءُُ منی دوستءَ بگش کہ تئی بزگر، تئی ہدوک، تئی عاشق ، تئی مہرانی اسیر، بزاں کیدی ترا سد سلام پیش کنت ءُُ اے ہم بہ گْوش ءِے کہ تئی عاشق سہب ءُُ بیگاہ، ہر وہد ءُُ دمان تئی مہرانی تلب گار ءُُ زورک اِنت، چہ تو بے تْرانگ نہ انت ءُُ تئی دیوانگ چہ تو لوٹ کنت کہ وتی وش بوہیں زباد، دُن ءُُ عنتراں یک تُشے پہ من سوگات بہ کن، پرچا کہ ہمے زباد ءُُ عنتر تئی بوہءَ کننت ءُُ تئی بوہ منی زدگیں، ٹپیگیں دلءِ تاہیر انت۔ ہانیءِ کلوہ پہ شے مریدءَ:
او شے مرید دیوانگیں
مرد لانگواں داد دینت
دستءِ سلاہان دینت
لانکءِ دو گوشیں خنجرءَ
اسپ ءَ گوں تازی کُرّگءَ
بلے نیکہ دُنانی ہانیءَ
اِدا ہانی شَے مریدءَ آئیءِ ردیءِ تْرانگءَ گیج اِیت ءُُ گْوشیت کہ توئے دیوانگیں مریدءَ منا پہ لانگوءُُ ڈومباں بکشات۔ چو ش کہ بلوچ دود انت کہ بلوچ وتی کولءِ پاسداریءَ کنت ءُُ داد ہم دات۔ تو وتی اسپ گوں کُرّگءَ بہ داتیں، وتی لانکءِ خنجر ءُُ زہم ءُُ اسپر ،زر ءُُ مال ہم داد بہ داتین اَنت، بلے نیکہ دُنانی ہانی بہ داتیں کہ تئی دشتار اَت، تو وتی دشتار پہ لانگواں بکشات۔ تو وتا ہم آسیگ کت ءُُ ہانی ہم آزِردگ کت، مہر ءُُ دوستی تو دست ء وت گُٹگیر کت ءُُ کُشت، بلے پاکیں مہر ءُُ دوستیءِ پاسداری، قیمتءُُ ارزشتءَ ادا بچار کہ چے گْوشیت۔ ہانی چہ شے مریدءَ اے گلگءَ ہم کنت کہ تو منا لانگواں بکشات، بلے ہانی چہ شے مریدءِ مہراں انچو بے تاہیر اِنت کہ ہما پیشی شعرءَ ہانیءَ شے مریدءِ گلگ کت ءُُ آئیءِ ردی یے ہم نشون دات، اِدا ہانی چے گْوشیت:
جی زری نوداں چہ ملیبارءَ در رِچ اِت
گوں بہار میچیں لُولواں سرتلاں رِچ اِت
دامنءَ ایرار اِت منی احوالاں بر اِت
مکہءِ شہرءُُ ہلکواں شےءِ جست گِراِت
اِدا نی مہرءِ سانوڑءِ، جُہلیءَ سیل کن۔ ہمے شے مرید کہ ہانی ءِے پہ لانگواں بکشات، بلے ہانی ءِ مہر کم نہ بیت، چہ مہرءَ دلپْروش ءُُ آزار نہ بیت۔ ہانی اے شعرءِ اندرا گوں ملیبارءِ زری نوداں پریات کنت، دزبندی کنت کہ شما نرم نرمءَ شنزاں بئت ءُُ وتی دامنءَ جہل ءَ ایرار اِت ءُُ شے مریدءَ شوہاز کن اِت۔ ہانی نوداں حکم دات کہ شے مریدءَ مکہءِ شہرءُُ بازاراں پول اِت، منی گمزدیں دلءِ حالان ءِے سرکن اِت، اے ہم شے مریدءَ بہ گْوش اِت کہ مئیگ ءُُ تئی جتائیءِ پندل چاکر، سازین ءُُ چنگانی سعیدءَ سازتگ، من چو یک کنیزے بزاں مولدےءِ دابءَ بکشایگ بیتگاں، بلے ’’رپتگ ءُُ پیداگ نہ بیت دُریں شے مرید‘‘
اے ہما وہد اَت کہ چاکر حاکم ءُُ رندءِ سردار اَت، تہت ءُُ تاجءِ مالک ات، بلے ہانیءِ مہر چاکرءَ بہا زرت نہ کت۔ مہرءِ دیما چاکرءِ دابیں حاکمے بے وس بیت۔ اے واستا ہانی گْوشیت کہ ’’رَپتگ ءُُ پیداگ نہ بیت دُریں شے مرید‘‘ پلگار ءُُ پاکیں مہر کنوک اوپارکنت، گماں، رنجاں، درد ءُُ دوراں کوپاریت، کسی زنگءَ نہ جنت، کسءَ نہ ڈوباریت، گلگ کنت، پرچا کہ گلگ گوں دوستءَ کنگ بیت۔ پلگاریں مہر چہ زنگ ءُُ ماسیتءَ بزرءُُ بلند تر اِنت۔
شہداد ءُُ مہنازءِ کسہ سکیں دردناکیں داستانے۔ شہداد شاریءِ گُشگءِ پدءَ مہنازءَ سک تنگ کنت، لٹءُُ کُٹّ ہم کنت، شاری مہنازءِ اپوگ بیت۔ اپوگ چہ وتی ضد ءُُ کینگءَ ہرچی کت کنت، بلے شہدادءِ سرءِ ہوش انچو بال کنت کہ پہ شاریءِ گُشگءِ پدءَ مہنازءَ گوں اومرءَ بہتام جنت۔ اومر شہدادءِ شْوانگ بیت۔ ہمے بہتام مہنازءَ تہہ پْروش کنت۔ مہناز دابیں پاک دامنیں جنین آدمے تاں کد اوپار کنت۔ شہداد ہر چند کہ مہنازءِ سرازُلم، زور ءُُ ناروائی کنت، مہناز اوپار کنت، بلے اے ناہُودگیں بہتامءَ چہ پد مہناز گْوشیت:
من ہما انجیراں پتن تاکیں
بُرز ہما کوہانی سرا رُستاں
گیشترماں گٹّ ءُُ سرشماں بیتاں
سر منی ہچ گْواتءَ نہ چنڈینتگ
بشامی ہوراں بُنڈ نہ میسینتگ
مہناز وتی پاکدامنیءَ گوں جْوانیں اندازءُُ دْروشمےءَ بیان کنت کہ من چو ہما انجیرءِ دْرچکءِ دابءَ سک بُرزاں، ماتکوہانی باہوٹاں کہ ہچ گْوات منی سرءَ نہ چنڈینیت، بزاں منی پاکدامنی ءِ قد سک برز ءُُ بلند انت۔دیمترا مہناز گْوشیت:
دست پہ مورتیں کیسگءَ بُرتیں
کشّ اِتیں سے مُہر کہ تئی سون انت
تو منا رازی ئیں دلے داتیں
من پرا ناکامیں دلے زُرتیں
یکے من آسکی دیدگاں داشتیں
یکے من پندولءِ بُنءَ شپتیں
یکے من شارءِ پلّوءَ بستیں
مہناز گْوشیت کہ اگاں توئے شہدادءَ منا زیرگی نہ ات، منی سون بہ داتین اَنت، منا اے دابیں بہتام مہ جتیں، منی پاکدامنی پولنگ مہ کتیں، من وتی سون پہ ناکامیں دلے زُرت انت۔ یک سونے من دیدگاں داشت۔ دومی سون من پندولءِ بُنءَ کت۔ سیمی سون من شارءِ پلوءَ بست۔ شہدادءِ اینچو زلم ءُُ زورءَ پد سئیل کن ات کہ مہنازچے گوشیت، ایشیءَ گْوشنت مہر۔۔۔
جنگی شاعری ءِ بابتءَ بلوچ شاعراں ہم کِشک کشّتگ۔ لگور ءُُ بزدل ڈوبارتگ انت، راج پہاز، بامردءُُ، سرمچار نازینتگ انت، سک ساڑاتگ انت۔ مروچی ہم مئیگ ءُُ شُمے شاعرانی شاعری بہادر ءُُ سرمچارءِ پلہ مرزیءَ کنت، لگور، لینگاٹءُُ ربالاں ڈوباریت۔ ملا فاضل گْوشیت:
مرد ہما ینت کہ مُرتگ انت بْراتانی رمءَ
نام اِش مانیت ماں جہانءَ چو رُستمءَ
ملا فاضل بلوچءَ سوج ءُُ سر کنت کہ ہما مرد کہ شکلیں جنگءِ ہاترا پہ راجءَ شہید بیتگ انت، آ نمیران انت ءُُ آیانی نام چو رستمء زالءِ وڑا ماں دپتراں مانیت۔ دگہ جاہے دلگوش کن اِت:
من شمارا سرحال کناں پیشءَ
پیداگ انت دہرے پہ شمے ہوشءَ
زہم جنیں سانڈانءَ گرنت گوشءَ
چابُک ءُُ شہمات اِش برنت ہوشءَ
بے مِڑ ءُُ کُشتی ءُُ گلائیشءَ
کید ءُُ زمزیلان بئے وتی کوشءَ
اے شعرءِ اندرا ملا فاضل وتی راجءَ ڈاہ دات ءُُ پیشگوئی کنت کہ حرابیں وہدے پہ راجءَ پیداگ انت۔ ملا فاضل ءِ اے پیشگوئیءَ کساس 270 سال انت، بلے مروچی ہمے جاور حال مئیگ ءُُ شمے دیماانت کہ بلوچ مروچی مُپتء ناحقءَ کُشگ بئیگا انت۔ فاضل گْوشیت کہ پیداگ انت دہرے پہ شمے ہوشءَ، چو نہ گُشیت کہ منی ہوشءَ۔۔۔ آئیءَ گُشت اے دہر پہ شما پدریچاں پیداگ اِنت۔ ہما دہرءِ کہ ملا فاضلءَ نشاندہی کتگ مروچی ہما دہر اَتکگ۔ ملا فاضلءِ فلسفیانہ شاعری، پیشگوئیءُُ جورجوابی بے درور انت۔ دگہ جاہے گْوشیت:
بس کن او فاضل تئی سخن یکے
کس تئی گپتاراں نہ کنت شکے
نیکہ تئی گالاں عیب دنت یکے
ملا فاضل چہ وتی ازمءَ انچو دلجم انت ءُُ گْوشیت کہ تئی گال ءُُ گپتارانی سرا کس ایراد گپت نہ کنت۔ بلوچءَ وت ماں وتی جنگءِ پَلہ مرزی نہ کتگ، وت مں وتی جنگانی سیت ءُُ تاوان دائما راجءِ دیما پدر کتگ انت ۔ چوش کہ :
سیوی گھوڑوی گردان انت
شومیں گوہرءِ ہرجان انت
ہپت سد بنگویں ورناہاں
پاگ اِش چو کہیوی بستاں
اسپ اِش بے لگامءَ تاتکاں
آواں پہ نشان یکے نیست
تیگاں چرتگ انت ہندیاں
زہمانی زہاں تیزیناں
اے شعرءِ شاعر زانگ نہ بیت۔ ’’وش اِتنت عہدی دور بلوچانی‘‘ تاکدیم (99)
ملا موسیٰ ملاابراہیم گْوشیت:
منی پنتاں دلءَ داراِت
شما گر پنچ اِت ءُُ چار اِت
قدیمی میر ءُُ بہہ دار اِت
امیر ءُُ راجءِ سردار اِت
حسدءَ پرچیا دار اِت
شُما یک پتّءَ ڈولدار اِت
شمارا بائداِنت مردی
بلوچءَ نیست نامردی
اے ملا موسیٰ ءِ پنت لچہے ۔ ملا گْوشیت کہ شما نپری حسابءَ کم اِت، بلے تپاکی شمے زور، قوت ءُُ دہشت ءَ گیش کنت ءُُ شما چو ہما آبداریں تیگءِ دابءَ مہکم بئت۔ وتی گریب ءُُ بزگراں گوں وت بہ زیر اِت، اے شمے قوت انت ءُُ شما یک مُشتیءَ ڈولدار اِت، بزاں کہ شماپہ تپاکی ڈولدارءُُ شرپدار اِت۔ نامردی پہ شما بلاہیں زِشتے، پرچا کہ نامردی بلوچءِ کتابءَ ماں نیست۔ اومرکیلکوری گْوشیت:
من زباد بوہءِ چندنیں زینءَ نشتگاں
پہ وتی دوستءِ شکلیں وابءَ رپتگاں
بزاں شاعر پہ چیرو اَندری وتی مہگونگءِ وابجاہءَ شت ءُُ سر بیت:
وش وشءَ واب انت آ منی لڈوکیں پری
دستوں برتگ ماہ لنجءِ کوپگ سری
منی دوست بے گمان ات، وش واب ات، من آئیءِ کوپگ وش وشءَ دست جت:
صیدی تْراس گپتگ کُلءِ زیبائیں پری
تو چہِ کسے ئے توکل منی چارکُلءَ کتگ
وہدے من مہگونگءِ کوپگ دست جت، گُڑا لالءَ چو آہوگءِ دابءَ تْراس کت کہ تو کئے کہ منی وابجاہءَ سربیتگ ئے؟ ترا اِے توکل چون بیتگ؟؟ بچار کہ مہگونگ چے گْوشیت:
گر منی پِسّ ئے بیا منی بوپءِ پلوءَ
گر منی بْراس ئے بیا منی نزیک ءُُ گْورا
گر منی بچ ئے بیا منی بالشتءِ سرا
گر منی جود ئے بیا منی کِیشّیں زانسرءَ
مہگونگءَ گْوشت ابید چہ اے رشتہاں دگہ منی کُلءَ اتک نہ کنت، بلے تو اگاں :
رہگْوزی مردے ئے ترا شپ شامے دیاں
لنگڑیں مردے ئے ترا پوشاکے دیاں
شبرہی مردے ئے ہزار لعنت انت ترا
ادا بچار بلوچ تہذیب ءُُ دودمانءَ، بلوچءِ عزت داری ءُُ شرپداریءَ کہ مہرنگے گْوشیت اگاں تو بزگرءُُ واریں لنگڑے ئے ترا شام ءُُ پوشاک دیاں، بلے اگاں تو پہ شبرہیءِ نیتّءَ اتکگ ئے گُڑا ہزار لعنت ترا۔ جام دُرک گْوشیت:
من گنوکاں کہ گوں دلءَ جیڑاں
دل گنوک انت کہ گوں منا جیڑیت
گِرّ کنت تنگو دْروشمیں بچی
زور کنت شاہ ءُُ زالمیں تُرکی
چہ مُجاں زمزیل مہپرے لوٹاں
اچ ہمایاں کہ ماں سداں یکے
مُولہءِ گْوہاراں دہ سداں یکے
جام دُرک گْوشیت کہ من ءُُ منی دل دوئیں گنوکیں، من دلءَ جیڑاں، دل گوں من جیڑیت، بلے توجیل نیست، منی دل چو کودکیں چکءَ گِرّ کنت، چہ سیاہ ءُُ تہاریءَ روژنائی لوٹیت، چہ مُج، دنزءُُ گباراں زمزیل مہپرے لوٹیت، چہ اے تنک ءُُ تْرپشیں سماجءَ مہرءُُ دوستیءِ گمانءَ کنت۔ منی دل ہما کسءَ لوٹیت کہ چہ دہ سداں یکے، بزاں چہ ہزاراں یکے، بے درور ءُُ بے مٹے۔ بے نامیں شاعرے گْوشیت۔ بزاں کہ شاعرءِ نام زانگ نہ بیت:
کوہ انت بلوچانی کلات
بُرزیں ہشیم اِش گْواتگر انت
آپ اِش بہوکیں چمگ انت
امبار اِش بے راہیں گر اَنت
آپوار اِش پِشّی کُنڈل انت
بور اِش سپیدیں چبّو اَنت
بچ اِش گچینی گونڈل انت
بْرات اِش تلاریں اسپر اَنت
آریپ مزن ٹپّیں لُڑ اَنت
ادا بلوچءِ عہدی تہذیب، دودمان، جوانیں رنگ ءُُ دْروشمےءَ بیان بیتگ اَنت۔ آ دہرءَ قبضہ گیری دور بیتگ، نزوریں راجانی سرا تیاریں راجاں اُرش کتگ۔ بلوچ شاعرگْوشیت کہ ’’کوہ انت بلوچانی کلات‘‘ بزاں پہ شکلیں جنگءِ ہاترا، پہ وتی شناختءُُ پجارءِ ہاترا بلوچ کوہاں شتگ انت ءُُ شکلیں جنگ اِش داشتگ، وتی گلزمین اِش رکّینتگ ءُُ زورگیر اِش پْروش داتگ۔ اے ہم دودمان، تہذیبءُُ قومی فرضے کہ وتی گلزمینءِ پانکءَ بہ جن۔
’’وش اتنت عہدی دور بلوچانی‘‘ اے کتاب چہ لال، گوہر ءُُ گسدگْواریں گال ءُُ گپتارءَ چکار اِنت۔ اے کتابءِ اندرا چوشیں سک باز شعر اَست کہ ما چہ وتی گْران قدریں پہلوان ءُُ اگازیاں اشکتگ انت ءُُ نیکہ چہ قدیمی لبزانکی شعری کتاباں دیستگ انت۔ اے یک نوکیں پٹ ءُُ پولی کتابے، واجہءَ بلوچءِ قدیمی لبزانکی مڈی پولتگ۔ اے کتاب بلوچی لبزانکءُُ راجدپترءِ پٹ ءُُ پولکاریءَ بلاہیں کُمَکے، بلے بلوچءِ لبزانکءُُ راجدپتر چدوگیش ہم پٹ ءُُ پول لوٹیت۔ من گوں وتی تنگویں راجءِ زانتکار، پٹ ءُُ پولکاراں امیت کناں کہ وتی گاماں تیز بہ کننت۔ حاص بلوچ لبزانکی ادارہ اے راجی ڈُبّہءَ وتی کوپگاں بہ زیرنت۔
لبزانک ءُُ زبان قومانی آدینک انت، آدینک کہ کور دیم بیت، راجءِ عاقبت ہم تہار دیم بیت۔ راج دائما وتا چہ وتی لبزانکءُُ راجدپترءَ پولیتءُُ شوہاز کنت۔ اے دْرچءَ واجہ فقیرشادءُُ اندگہ پولکارانی جہد ستا کرزنت۔ فقیرشادءِ کتاب میراثءُُ ہزانگ لبزانکی جہدءِ پیش نہاد انت، ہمے جہدءِ تسلسل انت، بلے لبزانک چوش کہ سائنسی عملے، روچ پہ روچ دیمروی کنت، نوکیں رنگ ءُُ دْروشماں راجءِ دیما کیت۔
کتاب ’’وش اتنت عہدی دور بلوچانی‘‘ شُمے دستءَ انت، فیصلہ ہم شما بہ کن اِت۔ قومءِ فیصلہ آخری فیصلہ انت۔ من وت یک نابزانتے آں، نودربر ءُُ مکتبی یے آں، اگاں چہ من ردی یے بیتگ، چہ وانوکاں پہلی لوٹاں۔ منی زانت اینچو نہ انت کہ من اے وڑیں کتابانی سرا چمشانک بہ دیاں، بلے وہدے من کتاب ونت، منا اوپار نہ شت، دلءَ گْوشت چیزے نبشتہ بہ کناں،چیا کہ نبشتہ کارانی کرّا مدام دلءِ فیصلہ چہ دماگءِ فیصلہ ءَ دیما تراِنت۔
بلوچی سبز ءُُ مَیزران بات
بلوچی ءُُ بلوچءِ دژمن گار ءُُ بیگْواہ بات انت

تپاکی آجوئیءِ مانزمان انت

بلوچستان آجو بات

https://dailysangar.com/home/page/9747.html