شرکت راه‌آهن آلمان (Deutsche Bahn) اعلام کرده، به دلیل “مشکلات بانکی” ناشی از تحریم‌های آمریکا علیه ایران نمی‌تواند به همکاری با جمهوری اسلامی ادامه دهد.

سخنگوی این شرکت پنج‌شنبه ۱۶ اوت (۲۵ مرداد) اعلام کرد، این شرکت در حال حاضر با شرکت تابعه خود در زمینه مهندسی و مشاوره در دو پروژه در ایران فعال است. اما هر دوی این پروژه‌ها در ماه اوت یا حداکثر در ماه سپتامبر ۲۰۱۸ پایان خواهند یافت.

به گزارش خبرگزاری رویترز، او “تغییر مقررات بانکی” برخاسته از تحریم‌های آمریکا علیه ایران را علت این تصمیم خواند. سخنگوی شرکت راه‌آهن آلمان یادآور شد که بسیاری از بانک‌های بین‌المللی در چنین شرایطی حاضر به نقل و انتقال‌های مالی بزرگ در رابطه با ایران نیستند و این مسئله معامله با ایران را برای این شرکت دشوار ساخته است.

این خبر ابتدا در هفته‌نامه اقتصادی آلمانی “ویرت‌شافتس‌ووخه” گزارش شده بود.

شرکت راه‌‌آهن آلمان (DB) برای اولین پروژه خود در ماه مه سال ۲۰۱۷ یک تفاهم‌نامه همکاری با شرکت راه‌آهن “بنیاد شرقی” ایران امضا کرده بود. رسانه‌های ایران نیز در آن زمان خبر دادند که این تفاهم‌نامه در جهت “بهبود کیفیت خدمات ارائه‌شده به مسافران” و “ارتقای خدمات ریلی” امضا شده است.

محور دومین پروژه نیز همکاری‌های مشورتی با شرکت راه‌‌آهن جمهوری اسلامی ایران (RAI) بود.

رویترز می‌نویسد، پیش از شرکت راه‌آهن آلمان شرکت‌های خودروسازی دایملر و دور (Dürr)  آلمان نیز از پایان فعالیت در ایران خبر داده بودند.

بعد از شروع مجدد تحریم‌های آمریکا علیه ایران شرکت‌های اروپایی با مشکلات زیادی برای ادامه فعالیت در ایران روبرو شدند. اتحادیه اروپا در حال حاضر در تلاش است تا در برابر پیامدهای حاصل از تحریم‌های آمریکا از این شرکت‌ها که دست به فعالیت درون ایران زده‌اند حفاظت کند.

سرویس خبری شبکه اول تلویزیون آلمان روز سه‌شنبه (۱۴ اوت / ۲۳ مرداد) در گزارشی اختصاصی به خروج شرکت‌های آلمانی از بازار ایران در پی آغاز تحریم‌های جدید آمریکا علیه جمهوری اسلامی پرداخته است.

بنا بر این گزارش چشم‌پوشی از همکاری‌های تجاری و معامله با ایران دردی است که شرکت‌های بزرگ آلمانی آن را تحمل‌پذیر می‌دانند. بسیاری از آنان راه خروج از ایران را در پیش گرفته‌اند. شرکت باسابقه‌ی “وورت” (Würth) یکی از این شرکت‌ها است. وورت از سازندگان معروف پیچ و مهره است.

این به معنی از دست رفتن فرصت‌های شغلی است، از جمله برای فرهاد، یک کارکن شرکت وورت. او که ۳۶ سال دارد و از داشتن کاری در این شرکت خوشحال بوده، می‌گوید: «ما در شرکت وورت شروع به کار کردم، چون این شرکت معروف بود. وورت حتی قصد گسترش فعالیت‌های خود و ایجاد شعبه در تبریز، مشهد و شهرهای دیگر داشت.»

او که کار خود را اکنون از دست داده، می‌افزاید: «هنگام استراحت ناهار به ما گفتند که باید کارمان را تعطیل کنیم. سفارش‌هایی را که به شعبه مرکزی داده بودیم، لغو کنیم و به مشتریان‌مان در ایران خبر دهیم که قادر به تحویل کالاهایی که شفارش داده‌شده، نیستیم.»

به ویژه از سال ۲۰۱۶ به این سو، یعنی پس از امضای توافق هسته‌ای با جمهوری اسلامی، شرکت‌های آلمانی زیادی فعالیت خود را در ایران را آغاز کردند و به کسب درآمدهای کلان امید بسته بودند.

داگمار فون بوهن‌اشتاین، مسئول در اتاق صنایع و بازرگانی آلمان در ایران می‌گوید: «اکنون پس از سه سال و دقیقا در مقطعی که بازار رو به رونق گذاشته و شرکت‌ها می‌توانند سود داشته باشند، تحریم‌های آمریکا [علیه ایران] از سر گرفته شده‌اند.»

او می‌افزاید: “مشکل اصلی شرکت‌های آلمانی فعال در ایران مسئله پوشش معاملات از طریق بیمه هرمس و جبران خسارات احتمالی نیست، بلکه یافتن بانکی است که از طریق آن بتوان از طور قانونی و مشروع معاملات با ایران را انجام داد».

از نظر این مسئول اتاق صنایع و بازرگانی آلمان تنها از راه‌های سیاسی می‌توان این مشکل را حل کرد. خانم فون بوهن‌اشتاین گفت که از تلاش‌های فشرده‌ی اتحادیه اروپا برای یافتن راهکارهایی آگاه است و باید بانکی پیدا کرد که برای انجام نقل و انتقالات بانکی با ایران آمادگی کافی داشته باشد.

خروجی نه چندان آسان

به گزارش سرویس خبری شبکه اول تلویزیون آلمان خروج شرکت‌های این کشور از ایران آنقدرها هم آسان نیست.

پتر هایدینگر، از موسسه FMC Consulting که به شرکت‌های آلمانی فعال در ایران مشاوره می‌دهد، در این باره می‌گوید: «طبیعتا برای بسیاری از شرکت‌ها ممکن نیست که یک‌شبه به فعالیت خود در ایران پایان بدهند. من از جمله به یک شرکت تولیدکننده مواد غذایی مشاوره می‌دهم که در ایران هزاران کارگر و چند کارخانه دارد.»

به گفته‌ی او باید صبر کرد و دید که سرسختی اتحادیه اروپا در مقابله با تحریم‌های جدید آمریکا علیه جمهوری اسلامی تا چه حد است.

هایدینگر خاطرنشان کرد که هنوز هم شرکت‌هایی هستند که علیرغم مشکلات موجود، به فعالیت خود در ایران ادامه می‌دهند؛ به ویژه آن دست از شرکت‌هایی که ارتباطات و همکاری تجاری با ایالات متحده ندارند.

این مشاور اقتصادی آلمان نیز خود قصد دارد، فعالیت‌هایش در ایران را دنبال کند. او هم در راستای کار خود با مشکلات بانکی روبرو است و می‌گوید: «ما باید در یافتن راه‌حل‌ها مبتکر باشیم. اگر مسئله بر سر مبالغ کم است، می‌توان کارها را به صورت نقدی انجام داد. یکی از مشتریان ما سفارشی چند میلیون یورویی گرفته و طبیعتا نمی‌تواند مسئله را از طریق پول نقد حال کند. »

هایدینگر البته از ذکر جزییات اینکه مشتری‌اش چه راه حلی برای این مسئله پیدا کرده، خودداری کرده، اما شرکت‌های آلمانی با اجرائی شدن دور دوم تحریم‌های تازه آمریکا علیه جمهوری اسلامی در ماه نوامبر سال جاری باید ابتکار و خلاقیت لازم را ا ز خود نشان دهند تا بتوانند، فعالیت خود در ایران را تداوم بخشند.

تلاش دولت آلمان

پتر آلتمایر، وزیر اقتصاد آلمان به تازگی در ارتباط با ایران اظهار داشته بود: «ما نمی‌گذاریم که واشینگتن چگونگی روابط اقتصادی‌مان را با کشورهای دیگر به ما دیکته کند و به همین خاطر نیز به برجام پایبند هستیم، تا ایران دست به تولید سلاح‌های هسته‌ای نزند.»

پتر آلتمایر، وزیر اقتصاد آلمان

او روز یکشنبه (۱۲ اوت / ۲۱ مرداد) در مصاحبه‌ای با نشریه‌ی “بیلد آم زونتاگ” همچنین گفته بود: «هر شرکت آلمانی حق دارد که مطابق خواست خود در ایران سرمایه‌گذاری کند. اما بسیاری از شرکت‌ها به وام بانک‌ها وابسته هستند؛ بانک‌هایی که هزینه‌های خود را از طریق همکاری با آمریکا تأمین می‌کنند. این امر مشکل‌ساز است.»

به گفته‌ی آلتمایر آلمان و اروپا در پی راه‌هایی هستند تا بتوان کانال‌های تبادلات مالی با ایران را باز نگه داشت. او افزوده بود که آلمان همچنان با بیمه پوشش صادراتی هرمس از فعالیت شرکت‌هایش در خارج از کشور پشتیبانی می‌کند.

با وجود این پشتگرمی، شرکت‌های بزرگ آلمانی اولویت‌های خود را سبک سنگین می‌کنند؛ این که معامله با ایران مهم‌تر است یا معامله با آمریکا؟

هم‌زمان با سخنان پتر التمایر، ماشین‌سازی “دور” (Dürr) از ترک کردن ایران خبر داد. مدیر مالی این شرکت می‌گوید دو قرارداد بزرگ در سال گذشته با ایران داشتیم که البته سر به فلک نمی‌زدند، اما قابل توجه بودند.

پیش از آن نیز شرکت خودروسازی دایملر فعالیتش در ایران را معلق کرد. شرکت هرن‌کنشت نیز که دستگاه‌های حفر تونل تولید می‌کند، در واکنش به تحریم‌های آمریکا خود را از یک پروژه میلیونی کنار کشید.

رئیس این شرکت، مارتین هرن‌کنشت اعلام کرده که سقف این معامله حدود ۲۰میلیون یورو بوده و توافق شده بود که ماشین‌آلات مربوط به احداث یک تونل بزرگ ترافیکی در تهران، به ایران ارسال شوند.

جبهه‌گیری تهران و واشنگتن تشدید شده است. وزیر خارجه ایران می‌گوید هیچ برنامه‌ای برای ملاقات با مایک پمپئو، همتای آمریکایی‌اش ندارد، زیرا طرف مقابل صادق نیست. محمد جواد ظریف تشدید فشار و اعمال تحریم را مغایر دعوت به مذاکره می‌داند.

تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران از سه‌شنبه گذشته به جریان افتاده‌اند. دونالد ترامپ تهدید کرده که معامله با ایران یعنی قطع معامله با آمریکا.

پتر آلتمایر، وزیر اقتصاد آلمان می‌کوشد با انتقاد از تصمیم‌گیری‌های ترامپ، شرکت‌های آلمانی طرف معامله با ایران را دلگرم نگاه دارد. او می‌گوید: «ما نمی‌گذاریم که واشنگتن مناسبات تجاری با کشورهای دیگر را به ما دیکته کند. ما به برجام پایبندیم تا ایران سلاح هسته‌ای تولید نکند.»

با وجود این پشتگرمی، شرکت‌های بزرگ آلمانی اولویت‌های خود را سبک سنگین می‌کنند؛ این که معامله با ایران مهم‌تر است یا معامله با آمریکا؟

هم‌زمان با سخنان پتر التمایر، ماشین‌سازی Dürr از ترک ایران خبر داد. مدیر مالی این شرکت می‌گوید دو قرارداد بزرگ در سال گذشته با ایران داشتیم که البته سر به فلک نمی‌زدند اما قابل توجه بودند.

پیش از Dürr، خودروسازی دایملر فعالیت در ایران را معلق کرد. شرکت هرن‌کنشت نیز که دستگاه‌های حفر تونل تولید می‌کند، در واکنش به تحریم‌های آمریکا از یک پروژه میلیونی کنار کشید.

رئیس این شرکت، مارتین هرن‌کنشت اعلام کرده که سقف این معامله حدود ۲۰میلیون یورو بود و توافق شده بود که ماشین‌آلات مربوط به احداث یک تونل بزرگ ترافیکی در تهران، به ایران ارسال شوند.

خطر تقویت تندروها

گیدو اشتاین‌برگ، کارشناس امور خاورمیانه معتقد است که جمهوری اسلامی می‌تواند فشارهای داخلی و خارجی ناشی از تحریم‌های آمریکا را مدتی طولانی تاب بیاورد و در این روند، تندروها تقویت خواهند شد.

گیدو اشتاین‌برگ، کارشناس خاورمیانه در موسسه “علوم و سیاست”

به عقیده این همکار موسسه “علوم و سیاست”، استراتژی احتمالی آمریکا برای تکان دادن رژیم ایران عملی نیست. او می‌گوید اعتراضات سراسری دی‌ماه ۹۶ و تظاهرات بعدی نشان داد که رژیم جمهوری اسلامی آماده پذیرش تغییرات نیست.

به نظر اشتاین‌برگ درست است که اعتراضات مردمی شکافی در رهبری جمهوری اسلامی ایجاد کرده اما کسانی را نیز به صرافت تشدید رویکرد انداخته‌ است.

او می‌گوید در وضعیت موجود، استراتژی کسانی مثل حسن روحانی که انتخابات را با وعده اصلاحات اقتصادی و برداشتن تحریم‌ها بردند، چشم‌اندازی ندارد. اشتاین‌برگ وضعیت ایران را فاجعه آمیز می‌خواند و آمار بیکاری و سقوط ارزش پول ملی را مثال می‌آورد. او خروج صدها هزار کارگر افغان از ایران را هم شاهد دیگری از وخامت اقتصاد ایران می‌داند.

طبق اعلام سازمان بین‌المللی مهاجرت، در هفت ماه گذشته بیش از ۴۴۲هزار افغان، ایران را ترک کرده و به وطن خودشان برگشته‌اند. برآورد شده که تعداد افغان‌های بازگشته از ایران، با بروز پیامد‌های تحریمی، از این هم بیشتر شود.

https://www.dw.com/fa-ir/iran/a-45053451