کردهای شرق کردستان بیم ها و امیدهای آنان در ایران
س.کلهر
کردها از نظر زبانی، فرهنگی، دینی( میترائیسم، زردتشتی، ایزدی، یارسان) و … میراث دارن منطقهای زاگرس و و بین النهریان یا مزوپتامیا هستند. کردها همواره با سایر اقوام همسایهای خود از جمله لرها، گیلک ها، فارسها و … در طول تاریخ چند هزار ساله در مجاورت هم زندگی کرده و از نظر زبانی، فرهنگی و… به با هم قرابت داشته و دارای ریشه مشترک هستند. در طی تحولات 5 ساله ای گذشته خاورمیانه، کردهای عراق و سوریه توانسته اند، جایگاه خود را به طور نسبی تحکیم کنند و در هر دو کشور به دنبال تامین خواسته های خود باشند. تلاش اقلیم کردستان برای اجرای رفراندوم استقلال با مخالفت های صریح ایران روبرو گردید. بررسی مواضع و اقدامات مقامات و دستگاه سیاسی و دیپلماسی ایران در چند سال گذشته این امر را نشان می دهد، که ایران بیشتر از کشورهای دیگر نگران شکل گیری موجودیت سیاسی کردی در خاورمیانه است. ایران تنها کشور مخالف ثبت دامنه ای اینترنتی krd توسط کردستان عراق بود. مقامات ایرانی بارها به صورت رسمی در یک سال گذشته از تمامیت ارضی عراق و سوریه اعلام حمایت کرده و مخالفت شدید خود را با تجزیهای آنها اعلام کرده و وزیرخارجه ای ایران(دکتر ظریف) از اصطلاح جنگهای آخر زمانی برای تجزیه ای عراق و سوریه استفاده کرد. بعد از رفراندوم ایران مرزهای خود را با اقلیم کردستان بست و سپاه قدس ایران نقش حیاتی در بازگشت نیروهای دولت مرکزی به مناطق مورد مناقشه داشت. ایران از تعبیر اسرائیل بزرگ برای شکل گیری دولت کردستان استفاده کرده و آن را طرح صهینویستی میداند و نگران حضور اسرائیل در کشور کردستان است. از طرف دیگر کردها از زمان تشکیل دولت – ملتهای خارومیانه در جنگ جهانی اول همواره خواهان حق تعیین سرنوشت خود بوده و هستند، به اذعان آنها این حق مشروع توسط استعمارگران اروپایی از آنها سلب شده است. از طرف دیگر اسرائیل نیز دارای حضور گسترده و پیمان های امنیتی – نظامی با ترکیه و جمهوری آذربایجان است، که هر دو همسایه ای زمینی ایران می باشند. بنابراین می توان گفت این ادعا واهی بوده و ایران از تحریک کردهای غرب خود هراس دارد. زیرا از طرف دیگر ایران یک کشور با قومیت های مختلف است، که تغییرات در وضعیت کردها منجر به تحریک و ناامنی اقوام دیگر میگردد. بررسی جغرافیای ایران نیز نشان می دهد، نیمه ای غربی ایران شامل سرزمین ترک ها، کردها و اعراب مهمترین بخش سرزمینی ایران از نظر جغرافیای اقتصادی هستند و کردستان ارتباط دهنده ای سرزمین ترک ها و اعراب است و تغییر در وضعیت کردها منجر به تحریک این دو ملت نیز خواهد شد. دلایل ایران برای مخالفت با استقلال اقلیم کردستان، جلوگیری از تحریک کردهای غرب ایران و حفظ تمامیت ارضی خود و همچنین جلوگیری از ایجاد یک دولت تقریبا سنی مذهب و سکولار و طرفدار رابطه با غرب در مرزهای خود است. در واقع اگر با یک رویکرد متفاوت به موضوع نگریست، ایران به خاطر عدم توانایی خود در ایجاد عدالت اجتماعی و وجود نابرابریهای فضایی در داخل خود، اقدام به مخالفت با استقلال اقلیم کردستان کرد. اما کردها در ایران برای حق تعیین سرونشت خود نیز دلایلی داراند. بررسی اجمالی جغرافیای اقتصادی مناطق کردنشین ایران نشان میدهد، که این مناطق دارای اقلیم مناسب و بارش فروان، خاک مناسب و دیم زارها بسیار مساعد، منابع نفت و گاز غنی، معادن، مراتع و توان بالای دامپروری، جغرافیای گیاهی متنوع و ارزشمند، توان گردشگری، ژئوتوریسمی و اکوتوریسمی بالا و از همه مهمتر توان آبی بسیار مناسب نسبت به بیشتر مناطق کشور است. جغرافیای اقتصادی مناطق کردنشین بسیار توانمند بوده و در صورت بهره برداری صحیح و علمی امکان توسعه سریع و پایدار منطقه کردنشین وجود دارد. اما در واقعیت مناطق کردنشین با مشکلات بسیاری به شرح زیر روبرو است، که هرکدام از این مشکلات میتواند تشدید کننده ای هویت طلبی و استقلال خواهی در مناطق کردنشین ایران میباشد:
– مشکلات اقتصادی : اقتصاد ایران با رکود مواجه بوده و اقتصاد کشور تقریبا ورشکسته ای است. شرایط اقتصادی در مناطق کردنشین بسیار وخیمتر از سایر نقاط ایران بوده و استان کرمانشاه بیکارترین استان کشور است و سایر استان های کردنشین نیز رتبه ای تک رقمی دارند. پیامدهای این امر فقر، بیکاری، مهاجرت، کولبری و … در این مناطق است. در حالیکه مناطق کردنشین دارای جغرافیای ثروتمند می باشند.
– مشکلات مذهبی : بیشتر کردهای ایران شامل مناطقی از شرق استان سنندج، بیشتر استان کرمانشاه، غرب استان همدان و غرب و شمال غرب لرستان(بیشتر لکها)، سرتاسر استان ایلام و شمال خراسان دارای مذاهب شیعه مذهب هستند.حدود 40 درصد کردهای ساکان در ایران نیز سنی مذهب بود و بخش قابل توجهی از کردها اهل حق می باشند. همچنین کردها دارای ادیان دیگر، همچون کردهای یهودی بعد از انقلاب از کشور خارج شده اند. حکومت ایران در 40 سال گذشته در بیشتر گزارشات سازمان های بین المللی متهم به نقض آزادی مذهب شده و کردهای اهل حق و تا حدی سنی زیر فشار میباشند. این امر باعث محکومیت هر ساله ای ایران توسط سازمان های حقوقی بین المللی شده است. از این رو عدم آزادی مذهبی یک از دلایل ناامیدی کردها از ایران است. هر چند کردهای شیعه نیز زیر تبلیغات دینی حکومت مرکزی برای تزریق آموزههای شیعی خاص مد نظر حکومت ایران میباشند.
– مشکلات اجتماعی : در جامعه ای ایران مشکلات اجتماعی ناشی از اقتصاد ضعیف، سختگیری های دینی و ایدئولوژیکی حکومت و نبود برنامه های اجتماعی متناسب با عصر حاضر و جمعیت جوان کشور سبب مشکلات عدیده ای همچون فحشا، طلاق، رواج بیماری های روانی، افزایش خشونت، بهرهکشی و استثمار نیروی کار و… شده است. مناطق کردنشین نیز از این امرمستثنا نمی باشند.
– آزادی های فردی : اینگونه آزادی ها در ایران توسط حکومت بسیار محدود می گردد. تفکیک جنسیتی، تفتیش عقاید در استخدام های دولتی، داشتن حجاب و ظاهر اسلامی، محکومیت و محدودیت فکری و عقلی
