نهادهای اطلاعاتی و امنیتی سپاه و زیرمجموعه های آن

نھادھای اطلاعاتی و امنیتی سپاه و زیرمجموعھ ھای آن
ایران وایر: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مھمترین نھاد جمھوری اسلامی بھ شمار می رود. ردپای این نھاد نظامی- امنیتی در ھمھ عرصھ ھا دیده
می شود؛ از فرھنگ و سینما و محیط زیست گرفتھ تا اقتصاد و سیاست و محاکم قضایی. اما درعین حال، در ھیچ حوزه ای حاضر بھ پاسخگویی نیست.
سپاه در روزھای پس از انقلاب ١٣۵٧ ،بھ دستور روحالله خمینی تشکیل و مھمترین ماموریتش، حفاظت از انقلاب و دست آوردھای آن عنوان شد. اما
در سال ھای اخیر، روز بھ روز بھ فعالیت ھای آن افزوده شده است. زیر مجموعھ ھایش بزرگ و بزرگتر شدند و تبدیل بھ یک نھاد موازی با دولت شد؛
نھادی کھ در ھمھ امور جاری کشور دخالت می کند و می خواھد از اقتصاد تا فرھنگ و سیاست در ایران را در دست بگیرد.
«ایران وایر» در مجموعھ ای، بھ این نھاد قدرتمند و مرموز جمھوری اسلامی پرداختھ و برای نخستین بار، تمام زیر مجموعھ ھا و فعالیت ھای سپاه
پاسدارن انقلاب اسلامی را جمع آوری کرده و جزییات حضور این نھاد را در حوزه ھای مختلف با اینفوگرافی و نمودار اینتراکتیو نشان داده است.
در اینفوگرافی تھیھ شده، چارت سازمانی سپاه بھ شکل تصویری نمایش داده شده است و تمام نھادھای تحت امر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در یک
عکس گنجانده شده اند؛ یک عکس خانوادگی سپاه پاسداران با تمام نوه ھا و نتیجھ ھا کھ احتمالا بھ راحتی از حافظھ تان پاک نمی شود.
در صفحھ اینتراکتیو، چارت سازمانی سپاه با ھمھ زیر مجموعھ ھای آن مشخص شده است. با اسکرول موس در این صفحھ، میتوانید ببینید ھر مجموعھ
از کجا آمده و بھ کجا وصل است؛ درست مثل یک شجره نامھ خانوادگی.
این مجموعھ بی شک خالی از اشکال نیست. بنابراین، منتظر نظرات و انتقادات شما ھستیم تا تغییرات ضروری را در آن اعمال کنیم.
***
سازمان حفاظت اطلاعات سپاه:
سازمان «حفاظت اطلاعات سپاه»، یک سازمان متمرکز مستقل است. در اساسنامھ مصوب ١۵ شھریور ١٣۶١ ،اشاره ای بھ این سازمان نشده است
ولی در ماده ٨ قانون تاسیس وزارت اطلاعات، مصوب ٢٧مرداد ١٣۶٢ مجلس شورای اسلامی، «حفاظت اطلاعات در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
در قالب یک سازمان متمرکز مستقل وابستھ بھ ستاد مرکزی سپاه پاسداران» تعریف شده است. طبق این قانون «مسئول این سازمان از بین افراد مورد
تایید مقام رھبری و فرماندھی کل نیروھای مسلح با حکم فرمانده کل سپاه پاسداران تعیین می شود» ولی بررسی احکام صادره برای ریاست سازمان
اطلاعات سپاه نشان می دھد کھ رئیس این سازمان با پیشنھاد فرمانده کل سپاه و با تایید و حکم رھبر جمھوری اسلامی تعیین و منصوب می شود. عزل
رئیس سازمان حفاظت اطلاعات سپاه نیز مستلزم تایید رھبری است. عزل و نصب سایر افراد فعال در این سازمان توسط رئیس سازمان حفاظت
اطلاعات سپاه انجام می شود ولی مستلزم تایید نماینده رھبری در سپاه است.
سازمان حفاظت اطلاعات سپاه، از سال ١٣۶٢ فعالیت خود را شروع کرده است. این مرکز مانند سایر نھادھای حفاظت اطلاعات در ایران، یک
تشکیلات داخلی محسوب می شود کھ مراقبت و نظارت امنیتی درون سپاه را برعھده دارد و از نظر درون سازمانی، نھاد بالادستی امنیتی محسوب
می شود.
«محمدحسین نجات» از سال ١٣۶١ تا ١٣۶٢» ،علی سعیدی» از سال ١٣۶٢ تا سال ١٣۶۶» ،احمد وحیدی»، از سال ١٣۶۶ تا سال ١٣۶٨» ،علی
سعیدی»، از سال ١٣۶٨ تا سال ١٣٧٢» ،مرتضی رضایی» از سال ١٣٧٢ تا سال ١٣٨۵» ،غلامحسین رمضانی» از سال ١٣٨۵ تا سال ١٣٨٨ و
«محمد کاظمی» از سال ١٣٨٨ تاکنون (دی ماه ١٣٩٧ (مسئولیت این سازمان را بر عھده داشتھ اند.

سازمان اطلاعات سپاه:

بر اساس «بند واو» ماده ١۴ اساسنامھ سپاه، «واحد اطلاعات مسئول انجام وظایفی است کھ قانون آن بھ تصویب مجلس شورای اسلامی خواھد رسید.»
با وجود سکوت اساسنامھ سپاه در زمینھ تشکیل و وظایف واحد اطلاعات، اداره اطلاعات سپاه از سال ١٣۵٨ شروع بھ کار کرده است. این واحد در
ابتدا بھ نام «واحد اطلاعات و تحقیقات» کار می کرد کھ بھ عضوگیری برای سپاه و برخورد با مخالفان مشغول بود ولی ھمان سال ١٣۵٨ بھ «اداره
اطلاعات» تغییر نام داد و بھ کارھای اطلاعاتی و امنیتی مشغول شد. در مجلس نیز در این زمینھ، قانون مستقلی در این زمینھ بھ تصویب نرسیده ولی
در ماده۶ قانون تاسیس وزارت اطلاعات، بھ وظایف اطلاعات سپاه اشاره شده و از کسب «اطلاعات نظامی»، «گرفتن اطلاعات لازم از وزارت
اطلاعات قبل از عملیات بھ عنوان ضابط قوه قضاییھ» و «تحویل اخبار واصلھ امنیتی بھ وزارت اطلاعات» بھ عنوان وظایف اطلاعات سپاه یاد شده
است.
طبق این قانون، «مسئول واحد اطلاعات سپاه»، عضو شورای ھماھنگی امور اجرایی اطلاعات کشور است. در ماده ۵ این قانون تصریح شده کھ سپاه
پاسداران در مورد مبارزه با ضدانقلاب داخلی و ماموریت ھای محولھ در اساسنامھ سپاه باید از «خط مشی وزارت اطلاعات» تبعیت کرده و تا زمان
«اعلام آمادگی وزارت اطلاعات» برای حضور در ماموریت ھا ، «حق کسب و جمع آوری و تولید اطلاعات و تجزیھ و تحلیل آن و شناسایی
ضدانقلاب» را دارد.
سال ھای ١٣۶٢ و ١٣۶٣ درگیری ھای سیاسی و امنیتی فراوانی در ساختار سیاسی رخ داد و در نھایت اول مھرماه ١٣۶٣ با دستور آیت الله خمینی
بخش اعظم واحد اطلاعات سپاه بھ وزارت اطلاعات واگذار شد. با این وجود در طول سال ھای بعد بھ ویژه پس از جنگ، اداره اطلاعات سپاه قادر بھ
بازیابی موقعیت سیاسی و امنیتی خود شد و بھ معاونت اطلاعات تبدیل شد. این معاونت مھرماه سال ١٣٨٨ در قالب سازمان اطلاعات سپاه بھ فعالیت
خود ادامھ داد.
رییس سازمان اطلاعات سپاه توسط فرمانده کل قوا منصوب می شود. تاکنون درباره چھار رکن این سازمان یعنی «جانشین رئیس سازمان»، «معاونت
بررسی و عملیات روانی»، «فرماندھی سایبری» و «معاونت عملیات» اطلاعات محدودی منتشر شده است. ھمچنین بر اساس اطلاعاتی کھ آبان
١٣٩٣ توسط وب سایت سحام نیوز منتشر شده، «اداره کارآمدی» نیز در زیرمجموعھ سازمان اطلاعات سپاه فعال است. این اداره شامل
زیرمجموعھ ھایی با عنوان «خانھ ھای امن» است کھ بھ ایجاد سیستم ھای موازی برای ھر وزارتخانھ بھ رصد فعالیت ھای وزارتخانھ ھای دولت و
اقدامات تخریبی علیھ آن وزارتخانھ مشغول ھستند. خانھ ھای امن با تابلوھای پوششی مثل موسسھ ھای فرھنگی و علمی و رسانھ ای در حال فعالیت
ھستند. طبق اصلاحیھ ماده ٣ قانون آیین دادرسی کیفری، مصوب ٢۴خرداد ١٣٩۴ مجلس شورای اسلامی، سازمان اطلاعات سپاه، ضابط قوه قضاییھ
است.
«حسین طائب» از سال ١٣٨٨ تاکنون (فروردین ماه ١٣٩8 (فرمانده سازمان اطلاعات سپاه است.

سازمان حفاظت سپاه:
سازمان حفاظت سپاه مسئولیت حفاظت از اماکن حیاتی و حساس، اماکن و اجلاس ھایی کھ با حضور سران قوای سھ گانھ جمھوری اسلامی و رھبر
جمھوری اسلامی برگزار می شود، حفاظت از شخصیت ھای استان ھا، حفاظت از شخصیت ھای بلندپایھ نظام، حفاظت از میھمانان عالی رتبھ
اجلاس ھای ملی و بین المللی، تامین امنیت پرواز فرودگاه ھا از طریق استقرار گارد امنیت در پروازھای غیرنظامی و تامین امنیت پروازھا از طریق
بازرسی مسافرین و پایانھ ھا را بر عھده دارد. در حال حاضر سردار علی نصیری، مسیولیت این نھاد را بر عھده دارد. در زیرمجموعھ این سازمان،
سھ سازمان حفاظت «انصارالمھدی» و سازمان «حفاظت ھواپیمایی» فعالیت می کنند.

١ (سپاه حفاظت انصارالمھدی: سپاه «حفاظت انصارالمھدی» وظیفھ حفاظت از شخصیت ھای سیاسی، اجرایی و نظامی عالی رتبھ بھ جز رھبر
جمھوری اسلامی، در داخل ایران و حین سفر بھ کشورھای خارجی و ھمچنین حفاظت از اماکن حساس و حیاتی را بر عھده دارد. ریشھ تشکیل این
سپاه بھ فرمان آیت الله روح الله خمینی در سال ١٣۵٨ باز می گردد کھ دستور داد: «پاسداران انقلاب و روسای آنان، موظف ھستند از شخصیت ھای
ارزنده انقلابی حفاظت کنند و رفت و آمدھای مشکوک را تحت نظر بگیرند، اگرچھ خود آنان راضی نباشند.» علیرغم این تصریح، مقام ھای ارشد
جمھوری اسلامی می توانند درخواست کنند کھ بھ جای سپاه، نیروی انتظامی محافظت از آنان را بر عھده گیرد. نیروی انتظامی بھ طور معمول
حفاظت از مقام ھای میانی را بر عھده دارد. تعداد محافظان مقام ھای مختلف جمھوری اسلامی بر اساس مصوبھ و اعلام شورای عالی امنیت ملی تعیین
می شود.
٢ (سپاه حفاظت ھواپیمایی: سپاه حفاظت ھواپیمایی از ۵ دی ١٣۶٣ با فرمان آیت الله روح الله خمینی مبنی بر استقرار سپاه در فرودگاه ھا تشکیل شد و
مسئول تامین امنیت پروازھا و مقابلھ با اقدامات خرابکارانھ و ھواپیما ربایی است. سرتیپ دوم «صفرعلی موسوی»، از سال ٩٣ تاکنون فرماندھی
حفاظت ھواپیمایی را بر عھده دارد.
٣ (سازمان سپاه ولی امر: «سپاه ولی امر» نسخھ توسعھ یافتھ تشکیلات حفاظت از رھبر جمھوری اسلامی است کھ در دھھ اول انقلاب بیشتر در دفتر
آیت الله روح الله خمینی مستقر بود و «سراج الدین موسوی»، عضو دفتر رھبر سابق انقلاب اسلامی، مسئولیت آن را بر عھده داشت ولی از سال ١٣۶٧
با تشکیل سپاه ولی امر، این مسئولیت بھ صورت سازمانی پیگیری شد. نیروھای اولیھ این سپاه از تیپ ۶۶ ھوابرد سپاه و لشگر ۶ ویژه سپاه پاسداران
تامین شد کھ دو نھاد مھم و مسئول در عملیات ھای برون مرزی و چریکی محسوب می شدند. در دوران آیت الله علی خامنھ ای، مسئولیت ارتباط با سپاه
ولی امر بر عھده «اصغر حجازی»، یکی از مسئولان ارشد دفتر رھبر جمھوری اسلامی بوده است. سپاه ولی امر در ابتدا شامل چھار یگان اصلی بود
کھ مسئولیت حفاظت شخصیت ھا و حفاظت فرودگاه ھا را نیز بر عھده داشت ولی در سال ھای بعد، دو سپاه حفاظت ھواپیمایی شخصیت ھا
(انصارالمھدی) بھ صورت مستقل بھ فعالیت خود ادامھ دادند و وظیفھ انحصاری این سپاه، محافظت از جان رھبر جمھوری اسلامی تعیین شد. اعضای
این سپاه ١٢ھزار نفر برآورده شده است. فرماندھی سپاه ولی امر از سال ١٣٨٩بر عھده سرتیپ تمام «ابراھیم جباری» است. پیش از او، «محمدحسین
نجات » این وظیفھ را تا سال ١٣٨٩برعھده داشت. «علی مسجدیان» و «خسرو عروج»، دیگر فرماندھان این سپاه بوده اند.

فرماندھی پدافند سایبری سپاه
«فرماندھی پدافند سایبری» سپاه کھ در سال ١٣٩٣ تاسیس شده است را می توان یک سازمان امنیتی در حوزه مجازی توصیف کرد. «نظارت و
بررسی جرائم سازمان یافتھ تروریستی، جاسوسی و اقتصادی و اجتماعی در فضای مجازی»، «مقابلھ با تخریب نظام فرھنگی و اجتماعی جامعھ»،
«رصد ھتک حرمت و توھین و ارزش ھای انقلابی»، «ارتقای امنیت کاربران فضای مجازی» و «تولید محتوا» از مھم ترین دستورکارھای این
فرماندھی است. در زیرمجموعھ فرماندھی پدافند سایبری، «مرکز بررسی جرایم سازمان یافتھ سایبری سپاه» و «سایت گرداب» فعال ھستند.
مرکز بررسی جرائم سازمان یافتھ سپاه سال ١٣٨۶ تاسیس شد و بھ ارتش سایبری ھم مشھور شده بود. این مرکز، مدیریت پروژه ھای متعددی چون
«مضلین» کھ شناسایی و تعطیلی سایت ھای پورنوگرافی را در دستور کار داشت و پروژه ِ ھای «فتنھ عمیق»، «دارکوب» و «مرصاد» کھ بھ رصد
سایت ھای سیاسی و فرھنگی منتقد و مخالف نظام می پرداخت را بر عھده داشت. در نتیجھ فعالیت ھا و گزارش ھای این مرکز، ده ھا نفر از فعالان
فضای مجازی و مدیران سایت ھا بازداشت شدند. فرماندھی پدافند سایبری سپاه ھمچنین پروژه ھای متعددی را در قالب ھمکاری یا پیمانکاری با
«قرارگاه سایبری خیبر» – کھ یک قرارگاه سایبری متشکل از نیروھای امنیتی وزارت اطلاعات، سپاه و وزارت دفاع است-، دانشگاه امام حسین سپاه
و شرکت ھای مرصاد و نصر – کھ در حوزه ھک فعال ھستند- انجام داده است.

تاریخ انتشار: ھجدھم فروردین ١٣٩٨ برابر با ھفتم آوریل ٢٠١٩ 

https://www.peykeiran.com/Content.aspx?ID=180035