» چرا نزدیکی ایران به روسیه مدافعانی سرسخت دارد؟

در میان مقامات جمهوری اسلامی ایران تاکنون هیچ کس چون علی یونسی، مشاور رئیس جمهور و وزیر اطلاعات سابق ایران از روسیه سرسختانه دفاع نکرده است. او در مصاحبه با خبرگزاری فارس صریحا میگوید: “مدافع سرسخت استفاده روسیه از پایگاه نظامی همدان هستم”.

بیشتر بخوانید: نماینده مجلس: استقرار جنگند‌های روسی در همدان خلاف قانون اساسی است

یونسی که پستهای مهمی چون وزیر اطلاعات و ریاست سازمان قضایی نیروهای مسلح را برعهده داشته، در توضیح عقیده خود میگوید: «روسیه امروز با روسیه دوران تزاری و شوروی متفاوت و این کشور از آن دوران گذشته دور شده است.»

یونسی: نباید ترسی از همکاری با یک ابرقدرت داشت

علی یونسی

وزیر اطلاعات سابق ایران که “با نگاه امنیتی به پدیدهها و معادلات سیاسی منطقه نگاه می‌کند”، معتقد است “همکاری نظامی ایران و روسیه مهم و استراتژیک و لازم است” و “نباید ترسی از همکاری با یک ابرقدرت داشت”.

علاوه بر یونسی مقامات دیگر ایرانی هم از دادن پایگاه به روسیه دفاع کرده‌اند. مسعود پزشکیان، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی در همین رابطه میگوید “همکاری‌های ایران و روسیه در همدان قطعا با اجازه مقام معظم رهبری انجام شده است.” بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران هم استفاده روسیه از پایگاه نوژه را قابل تمدید .داند.

مدافعان دراختیار گذاشتن پایگاه نظامی ایران به روسیه روی این موضوع هم تاکید دارند که همکاری دو کشور استراتژیک و راهبردی است.

افشار سلیمانی سفیر سابق ایران در باکو و اوکراین، نزدیکی ایران و روسیه را استراتژیک نمیداند و آن را فقط برای امتیاز گرفتن روسیه از غرب تحلیل میکند. سلیمانی در پاسخ به پرسش دویچه‌وله، تاکید میکند که با تحویل سامانه اس۳۰۰ و استفاده جنگندههای روسی از پایگاه نوژه همدان، حضور ناوگان نظامی روس در بندرانزلی و پرتاپ موشکهای کروز از دریای خزر به سوریه، ظاهرا تحولی در روابط دو کشور پدیدار شده است.

همکاریهای ایران و روسیه فقط در محور سوریه است

افشار سلیمانی

به باور این دیپلمات سابق جمهوری اسلامی، تحولات جدید در مناسبات روسیه و ایران “بیشتر به نفع روسیه است”. او دلیل آن را این گونه توضیح میدهد: «به دلیل عدم همکاری روسیه با ایران در زمینه تکنولوژیهای نظامی، عدم فروش تجهیزات برترنظامی به ایران، عدم پذیرش ایران در سازمان شانگهای و عدم همکاری جدی روسیه با ایران در موضوع رژیم حقوقی دریای خزر و مسائل قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی، نمیتوان سخن از اتحاد راهبردی دو کشور به میان آورد. همکاریها عمدتا حول محور سوریه است که درصورت نزدیک شدن روسیه به آمریکا دچار اختلال خواهد شد. مسکو برای اخذ امتیاز در رابطه با تحریم ناشی از دخالتش در اوکراین و پیشروی ناتو به خارج نزدیک روسیه، احتمال زیاد دارد در سوریه با واشنگتن معامله کند.»

سلیمانی درباره اظهارات برخی مقامات که “سرسختانه” از نزدیکی ایران و روسیه دفاع میکنند یادآور میشود: «مقامات باید به گذشته روابط روسیه و ایران و حمایتهای روسیه از عراق در جنگ ۸ ساله، رای دادن مکرر روسیه به قطعنامههای شورای امنیت علیه ایران و موارد زیادی ازخلف وعدههای مسکو درقبال تعهداتش نسبت به ایران توجه کنند و بدانند که روسیه به احتمال زیاد با آمریکا مصالحه خواهد کرد.»

این دیپلمات سابق جمهوری اسلامی به دویچه‌وله می‌گوید: «شاید مقامات ایرانی تصور میکنند بانزدیک شدن به مسکو میتوانند از آمریکا و غرب امتیازاتی بگیرند، اما بعید به نظرمیرسد چنین اتفاقی بیفتد. به هرحال در شرایط کنونی تنها روسیه است که با ایران همراهی میکند. روسیه، شوروی سابق نیست و توان ادامه بازیهای بزرگ را به دلایل مختلف اقتصادی، سیاسی و تکنولوژیکی ندارد و باهدف همسازی با غرب و دریافت امتیاز مبادرت به ایفای نقش در سوریه کرده است و همراهیاش با ایران به احتمال زیاد مقطعی است.»

کارشناس روس: همکاری بیشتر به نفع ایران است

رجب صفراف

رجب صفراف، رئیس “مرکز مطالعات ایران معاصر در روسیه” برخلاف افشار سلیمانی، همکاری ایران و روسیه را راهبردی میداند و در این رابطه به دویچه‌وله چنین توضیح میدهد: «حرفهای آقای یونسی درست و منطقی است و او از منظر منافع ایران صحبت میکند. همکاری نظامی بین روسیه و ایران با نظرداشت منافع مشترک روسیه و ایران مفید هست و اگر ما به اصل این موضوع نگاه بکنیم این همکاری بیشتر به نفع ایران است.»

صفراف جزء کارشناسانی است که مواضعی متمایل به سیاستهای ایران دارد و از نزدیکی ایران به روسیه طرفداری میکند. او ادامه میدهد: «دادن پایگاه به روسیه موقعیت ایران در منطقه را عوض کرد. با استفاده موقت روسیه از پایگاه نظامی نوژه تمامی صحنه ژئوپلیتیکی منطقه عوض شد. برنامههای استراتژیک در منطقه به هم خورد و برنامه آمریکا را فلج کرد. نقش ترکیه را کم رنگ کرد، عربستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس را هم به وحشت انداخت.»

این کارشناس روس اضافه میکند: «استفاده موقت پایگاه نظامی نوژه نقش و جایگاه نظامی ایران را هم در جهان نشان داد. جمهوری اسلامی به نمایش گذاشت که سیاست مستقلانهای در منطقه و جهان را دارد. هر کشور دیگری بجای ایران بود بارها فکر میکرد، چون آمریکا و غرب به دنبال بهانههایی هستند که به هر قیمتی میخواهند مانعتراشی بکنند در مقابل برداشتن تحریمها علیه ایران و این بهانه خوبی میتوانست باشد که ایران را متهم بکنند که چارچوب قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل را رعایت نکرده است. چون از همکاری ایران و روسیه، غرب و آمریکا خوشششان نمیآید.»

بیشتر بخوانید: تردیدها و ابهام‌ها درباره حضور بمبافکنهای روسی در ایران

رئیس مرکز مطالعات ایران معاصر در روسیه تاکید میکند: «ما تجربه تلخی از جنگ جهانی دوم داریم که روسیه دیرتر از ابرقدرتهای دیگر خاک ایران را ترک کرد. ولی نباید نگران باشیم که روسیه از خاک ایران بیرون نخواهد آمد. من به سخنان آقای یونسی که گفته است این روسیه دیگر روسیه زمان تزاری و یا شوروی نیست، اضافه میکنم که ایران هم ایران قبلی و زمان شاهان نیست.» رجب صفراف نتیجه میگیرد که همکاری ایران و روسیه به نفع هر دو کشور است.

“ایران هم از کارت روسیه استفاده میکند”

پروفسور ولادیمیر ساژین، از”موسسه‌ خاورشناسی روسیه” نیز که مسائل مربوط به ایران را در رسانه‌های روسیه تحلیل می‌کند میگوید: «هم مسکو از ایران استفاده میکند برضد آمریکا و غرب و برعکس ایران هم مثلا از کارت روسیه استفاده میکند در نقشه دیپلماسی و اقتصادیاش در جهان. مثلا برای بهبود روابط خود با غرب و مخصوصا با اروپای غربی از روسیه استفاده میکند. بدین سبب این سیاست پایهای و ژئوپلیتکی هست.»
به باور ساژین روسیه و ایران میخواهند مناسبات خوبی داشته باشند، اما سیاست جهانی با سیاست منطقهای در حال حاضر پیچیدهتر شده و سمتهای مختلفی پیدا کردهاند. این کارشناس مقیم مسکو احتمال میدهد که روابط بین ایران و روسیه در بحران سوریه بهتر اما در بخشهای دیگر بدتر شود و در حال حاضر پیش بینی این تحولات مشکل هست.