آبی احمد، نخست‌وزیر اتیوپی که دو سال پیش برنده صلح نوبل شد، روز پنج‌شنبه ۶ آذر، پس از پایان یافتن مهلت ۷۲ساعته‌ای که برای رهبران جبهه آزادی‌بخش خلق تیگرای مشخص کرده بود، دستور حمله نهایی علیه نیروهای این جبهه را صادر کرد.
از چند روز پیش، نیروهای دولتی اتیوپی شهر مکله، مرکز منطقه تیگرای را محاصره کرده بودند و اکنون حمله به این شهر ۵۰۰ هزار نفری آغاز شده است.
آبی احمد در پیامی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرد، نوشت: «آخرین دریچه به سوی خروج صلح‌آمیز جبهه آزادی‌بخش خلق تیگرای با خودپسندی این گروه بسته شد.»
نخست‌وزیر اتیوپی اضافه کرد به ارتش این کشور دستور داده «آخرین مرحله» از عملیات نظامی را که از روز چهارم نوامبر آغاز شده، به انجام برساند.
جنگ اتیوپی؛ چرا اختلاف‌های قومیتی به قتل‌عام ختم می‌شود؟
او همچنین مدعی شد که «هزاران نیروی جبهه آزادی‌بخش خلق تیگرای خود را تسلیم کرده‌اند»، که ادعای او قابل تأیید از سوی منابع مستقل نیست.
در روزها و هفته‌های اخیر، جامعه بین‌المللی از دولت اتیوپی و همچنین جبهه آزادی‌بخش خلق تیگرای خواسته که به خشونت‌ها در این کشور پایان دهند، اما ابی احمد روز چهارشنبه ۵ آذر خواستار عدم «مداخله در امور داخلی» کشورش شد.
دولت آدیس آبابا پیشتر میانجی‌گری نمایندگان ویژه اتحادیه آفریقا را نیز رد کرده بود.
از تولد تا جایزه نوبل
آبی احمد علی در تابستان سال ۱۹۷۶ در شهر آگارو، از پدری اورومویی و مسلمان و مادری امهارا و مسیحی، و در روزگاری به دنیا آمد که خانواده‌اش وضعیت اقتصادی مناسبی نداشتند.
احمد علی در خانه‌ای که نه آب داشت و نه برق، «روی زمین» می‌خوابید و بعد از ده سالگی با امکاناتی چون برق و آسفالت آشنا شد: «ما برای تهیه آب به رودخانه می‌رفتیم.»
آبی احمد علی به همین دلیل از حکومت کشورش دل خوشی نداشت و در اواخر دهه ۱۹۸۰ به تشکیلات دموکراتیک خلق اورومو پیوست که دارای مرامی مارکسیستی و سوسیالیستی بود.
او که در آن زمان به عنوان اپراتور رادیو کار می‌کرد، بنا بر مقتضیات، زبان قوم تیگرای را نیز آموخت؛ زبان جبهه آزادی‌بخش خلق تیگرای که پیشگام مبارزه با حکومت بود.
در دهه ۱۹۹۰ به مبارزه مسلحانه علیه رژیم نظامی «جمهوری دموکراتیک خلق اتیوپی» روی آورد که در سال ۱۹۹۱ سرنگون شد.
او پس از سرنگونی حکومت، مسیر ترقی در حکومت جدید را پیمود. ابتدا به خدمت ارتش اتیوپی درآمد و به مقام سرهنگ دومی رسید. سپس در چارچوب نیروهای حافظ صلح سازمان ملل متحد در رواندا در سال ۱۹۹۵ به این کشور اعزام شد.
همچنین در گسترش و نوسازی سرویس‌های امنیتی و اطلاعاتی اتیوپی نقش فعال داشت و با آموزشی که در آمریکا و بریتانیا دیده بود، بخش امنیت سایبری این سرویس‌ها را تقویت کرد.
در سال ۲۰۰۸، آژانس ملی امنیت شبکه‌های اطلاعاتی را راه‌اندازی کرد و تا سال ۲۰۱۰ رئیس آن بود. سپس وارد دنیای سیاست شد و به نمایندگی مجلس رسید. همچنین مدت کوتاهی در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ وزیر علوم و فناوری بود.
در فوریه سال ۲۰۱۸ به رهبری ائتلاف حاکم، جبهه دموکراتیک انقلابی خلق اتیوپی، رسید و با فاصله کوتاهی به نخست‌وزیری کشورش منصوب شد. این برای اولین بار بود که یک سیاستمدار از قوم اورومو که اکثریت جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند به مقام نخست‌وزیری اتیوپی می‌رسید.
نخست‌وزیری آبی احمد همچنین پس از شش سال نخست‌وزیری هایله مریم دسالین بود که به نماد بی‌توجهی به مطالبات مردم به‌ویژه جوانان تبدیل شده بود. در واقع، ائتلاف حاکم برای نجات خود به نخست‌وزیری آبی احمد روی آورده بود.
آبی احمد وقتی نخست‌وزیر دومین کشور پرجمعیت آفریقا شد، ۴۲ سال بیشتر نداشت. او همزمان که یک چهره جدید و جوان در حکومتی بسته به شمار می‌رفت، تلاش خود را برای ایجاد تغییراتی عمیق برای ایجاد اتحاد و ثبات در کشورش آغاز کرد.
علاوه بر اختلافات قومیتی در داخل اتیوپی، این کشور در منطقه‌ای واقع است (منطقه شاخ آفریقا) که اساساً دچار بی‌ثباتی مزمن است.
در طی چند ماه، آبی احمد توافق صلحی را با کشور اریتره پس از دهه‌ها اختلاف به امضا رساند. او همچنین هزاران نفر از مخالفان را آزاد کرد و با عذرخواهی علنی از خشونت‌های پلیس، با آغوش باز از کسانی که پیشتر به عنوان «تروریست» شناخته می‌شدند و از کشور تبعید شده بودند، استقبال کرد.
او همچنین تلاش کرد با گشایش درهای اقتصاد اتیوپی، جان تازه‌ای به اقتصاد کشورش ببخشد که پیشتر به طور گسترده در کنترل دولت بوده است.
او در ماه اوت ۲۰۱۸ قول داد که انتخابات «آزاد و عادلانه»ای را در سال ۲۰۲۰ برگزار کند. در اکتبر همان سال ۲۰۱۸، توافق صلحی را با یک گروه جدایی‌طلب در جنوب شرقی کشور به امضا رساند و به بیش از سه دهه شورش در منطقه سومالی، یکی از مناطق اتیوپی، پایان داد.
بر اساس همین تلاش‌ها، آبی احمد جزو آن گروه از سیاستمداران و دولتمردانی قرار گرفت که توانسته‌اند جایزه صلح نوبل را به دست آورند.
کمیته صلح نوبل در سال ۲۰۱۸ با اهدای جایزه خود به نخست‌وزیر اتیوپی، در بیانیه‌ای، دلیل این انتخاب را تلاش آبی احمد برای «دستیابی به صلح و همکاری بین‌المللی و به‌خصوص ابتکار قاطعانه برای حل و فصل اختلاف مرزی با کشور همسایه، اریتره» اعلام کرد.
به سوی اقتدار
وقتی آبی احمد بنیادهای رژیمی را متزلزل کرد که طی بیش از ۲۵ سال با اعمال مستبدانه قدرت دچار جمود شده بود، همزمان هم امیدهایی را آفرید و هم موجب خصومت‌هایی شد.
هنوز چند روز از اهدای جایزه نوبل صلح به آبی احمد نگذشته بود که در تظاهراتی علیه او در اتیوپی ۸۶ نفر کشته شدند.
تحلیلگران بسیاری معتقدند که رهبر جوان اتیوپی خود را در موقعیت دشواری قرار داده بود، زیرا اصلاحاتی که او مد نظر داشت، برای مدافعان رژیم بسیار رادیکال و ناگهانی قلمداد شد، ولی برای مردم به‌ویژه جوانان چندان بلندپروازانه و سریع نبود.
همچنین گشایش‌هایی که او به وجود آورد، اختلافات قدیمی ارضی محلی را تحریک کرد و ساکنان برخی مناطق را به سوی خشونت کشاند.
در ۲۰ نوامبر سال ۲۰۱۹، ساکنان منطقه سیداما در جنوب اتیوپی، در یک رأی‌گیری، به نیمه‌خودمختاری این منطقه رأی دادند. همچنین نیروهای جبهه آزادی‌بخش خلق تیگرای به‌تدریج از قدرت کنار زده شدند و خود را در مقام اپوزیسیون دولت جدید دیدند.
اعتراضات خشونت‌آمیز و بازداشت‌ها طی ماه‌های اخیر افزایش یافت و اکنون نیز ناظران نگران‌اند که جنگ در تیگرای یک جنگ داخلی طولانی را در اتیوپی به دنبال داشته باشد.
درست است که آبی احمد با تلاش‌های خود به اختلافات ارضی اتیوپی و اریتره پایان داد و در زمان دریافت جایزه صلح نوبل گفته بود «جنگ مظهر جهنم برای همه افراد درگیر است»، اما حالا با وجود هشدارهای بین‌المللی، راه‌حلی جز جنگ برای خود نمی‌بیند.
او اکنون می‌گوید کسانی که خواستار گزینه‌ای دیگر به غیر عملیات نظامی هستند، شرایط اتیوپی را «درک نمی‌کنند».
«شرایط کنونی اتیوپی» (به قول آبی احمد)، اکنون نخست‌وزیر جوان این کشور را خواسته یا ناخواسته به سوی اقتدارگرایی سوق داده است.
انتخاباتی که او وعده برگزاری آن در مارس ۲۰۲۰ را داده بود، به بهانه شیوع ویروس کرونا برگزار نشد و ادامه حکومت او با رأی سنا صورت گرفته است. بسیاری از مخالفانش می‌گویند که به همین دلیل، ادامه حکومت او مشروع نیست و او باید به رأی مردم تن دهد.
دو سال پس از دریافت جایزه صلح نوبل، آبی احمد لباس یک «جنگ‌سالار» را به تن کرده است. او به جنگ مردمان منطقه‌ای رفته که اقتدار او را نادیده گرفتند.
رضوان حسین، سخنگوی کمیته بحران جنگ تیگرای در دولت اتیوپی و یکی از نزدیکان آبی احمد، اعلام کرده که نخست‌وزیر اتیوپی «شایسته یک نوبل صلح دیگر» است، زیرا «او دارد کشورش را نجات می‌دهد.»
اما قتل‌عام‌ها و آمار کشته‌ها و آوارگان واقعیت دیگری را روایت می‌کنند.
