سيد ظهور شاه هاشمی – بيست و يك آپريل 1926

در سال 1949 كه بخش بلوچی راديو كراچی آغاز به كار كرد . به سمت سرپرستی آن برگزيده شد و تا سال 1954 – اين سمت را به عهده داشت . در سال 1969 به دعوت دكتر استراسر دانشمند و زبان شناس معروف آلمانی در مركز فرهنگی پژوهشی داكسن كالج به پونای هندوستان رفت . اين دو يك سری تحقيقات بر روی زبان بلوچی را آغاز كردند . سپس دكتر ان – اس – شاكلا ( زبان شناس آلمانی ) كه استاد اوستای دانشگاه پونا و مسلط به زبانهای سانسكريت و شاخه های ديگر هند ايرانی بود نيز به آنها پيوست .

در سال 1949 كه بخش بلوچی راديو كراچی آغاز به كار كرد . به سمت سرپرستی آن برگزيده شد و تا سال 1954 – اين سمت را به عهده داشت . در سال 1969 به دعوت دكتر استراسر دانشمند و زبان شناس معروف آلمانی در مركز فرهنگی پژوهشی داكسن كالج به پونای هندوستان رفت . اين دو يك سری تحقيقات بر روی زبان بلوچی را آغاز كردند . سپس دكتر ان – اس – شاكلا ( زبان شناس آلمانی ) كه استاد اوستای دانشگاه پونا و مسلط به زبانهای سانسكريت و شاخه های ديگر هند ايرانی بود نيز به آنها پيوست .

سيد هاشمی با همكاري اين دو دانشمند و تلمذ از آنها ، آموزش ربانهای هند و ايرانی را به پايان برد و خويشاوندی آن زبانها با زبان بلوچی را نيز دريافت . و اين دريافت ودانش وسيع ، او را ياری كرد تا فرهنگنامه‌ی خود بنام – سيد گنج – را كه از سالها پيش به جمع آوری مواد آن پرداخته بود با تكيه به اين دانش به وجه آگاهانه تری تأليف كند .

سيد هاشمی در عين تحقيق در زبان و فرهنگ ، شاعر بی بديلی در زبان بلوچی است كه بخصوص در واژه گزينی ، اصالت لغات و كلام را به طرز وسواس آميزی رعايت می كند . نيز شعريت در اشعار سيد هاشمی بهترين وجه خود را نشان می دهد كه در اشعار شاعران ديگر جنبه های سياسی – قومی و فرهنگی بر جنبه های ديگر می چربد .

سید هاشمی عمر كوتاه خود را كه به عقيده دوستان نزديكش نيمی از آن در مبارزه نفسگير با بيماری سل گذشت . 25 جلد كتاب به نظم و نثر نوشت . كه يكی از اين ها قاعده آموزش قرآن به زبان بلوچی بود . او به عنوان يك انديشمند جامع‌‌الشرايط معتقد به كليت فرهنگ معاصر را شكل میدهد نيز از دغدغه ها او بود . وی قاعده آموزش قرآن بنام عم جزء بلوچی – را به منظور آموزش كودكان كه هنوز سواد خواندن و نوشتن نداشتند به زبانهای مادری تأليف كرد . در همين راستا قابل ذكر است كه زبان كتابت بلوچی پيش از سيد هاشمی همان زبان الفبای فارسي بود . شاعران اشعار خود را به همان خط و الفبای فارسی می نوشتند – امّا سيد هاشمی كه اين رسم الخط را کافی به ملزومات نوشتاری زبان بلوچی نمی ديد كتاب ( روش درست نوشتن بلوچی ) را تأليف كرد كه با اين كتاب رسم اخط معيار زبان بلوچی كه شامل املاء‌ و قواعد نحوی بود در اختيار شاعران و نويسندگان قرار گرفت .

خداوند گاهی چنان انسانهای بزرگی پدید می آورد که توصیف و بیان عظمت آنان دشوار است . خواننده ی اشعار سیدهاشمی نمی داند کدام یک از آثار اورا توصیف و ستایش کند. هر چقدر ساحل فکر را در می نوردد و به اعماق خیال فرو می رود وجستجو می کند، در سرچشمه ی خیال خود چنین کلامی نمی بیند.

“سید هاشمی یکی از آن انسانهای بزرگی است که اگر خداوند زبان وادب بلوچی نباشد، به حق می توان اورا ناخدای ادب بلوچی نام نهاد.”(عابدآسکانی،بهارگاه)

سید هاشمی در شعر بلوچی از نظر تکنیک ، زبان و مثال تحول عظیمی پدید آورده است. او در شعر خود از همه ی گویش های بلوچی استفاده نموده است. او در یافتن ضرب المثل های قدیمی و استفاده ی آنها تلاش زیادی داشته است.

او کتاب شعرهای زیادی نوشته است . همچنین در اولین رمان بلوچی (نازک) نیز دست سیدهاشمی را در کار می بینیم که غوث بخش آن را به اردو و عبدالواحد برهانی به فارسی ترجمه کرده است. سیدهاشمی از ابتدا شاعر و غزل نویسی بود که در اشعارش برای زنده نگه داشتن فرهنگ بلوچ و پیشرفت زبان بلوچی تلاش بسیار نموده است. سید هاشمی در اشعار خود ازکلمه ی هانل بسیار استفاده کرده است. به همین دلیل شاعری او بیشتر در سوز و فراق هانل است. اما هانل کیست ؟ بسیاری معتقدند همانند سمو در اشعار مست توکلی، هانل هم سمبل شعری سیدهاشمی است. مقصود و منظور سیدهاشمی از هانل چه بوده است؟ اگر به دقت در اشعار سید هاشمی به جستجو بپردازیم در می یابیم هانل فقط یک سمبل یا اسم یک زن نیست بلکه مراد او از هانل وطن است. اگر هانل زنی بود که سیدهاشمی اورا دوست می داشت و مهر و دوستی او اینچنین در شعر او تاثیر گذار بوده است، ما آرزو داریم که در بین ما هزاران هانل دیگر بیاید تا این چنین سیدهاشمی هایی ظهور کنند و از برکت وجود آنان دامان ادب و فرهنگ ما گسترده تر شود . بزرگترین و شاید ارزشمند ترین اثری که از سید هاشمی به یادگار مانده است بی گمان سیدگنج یا همان لغت نامه ی اوست. اثری که حاصل بیست و شش سال تلاش مداوم و مستمر او بوده است.همه کسانی که از نزدیک با سیدهاشمی آشنایی داشته اند اذعان دارند که بزرگترین آرزو و خواسته ی او در زندگی این بود که این لغت نامه چاپ شود و او بادستان خود آن را به مردم پیشکش کند. او این سخن را در زمان مرگ هم بیان می دارد که نگرانی من از مرگ این نیست که فرزندانم یتیم می شوند بلکه آنچه مرا آزار می دهد این است که کار من ناتمام مانده است. او از این جهت در زمان مرگ این آرزوی خود را بیان می کند تا شاید بعد از او کسی این آرزوی اورا به حقیقت پیوند دهد. چرا که در زمان حیات سیدهاشمی کسی تلاشی برای چاپ لغت نامه انجام نداده است. این لغت نامه همان چیزی بود که سالها قوم بلوچ انتظار آن را می کشید و بالاخره پس از هفده سال آماده سازی به چاپ رسید . در بین همه اقوام و زبانهای دنیا کم و بیش لغت نامه ای وجود دارد اما وقتی سید گنج سیدهاشمی را می بینیم به جرأت می توانیم بگوییم نه تنها پایین تر از آنها نیست شاید بهتر هم باشد. در این لغت نامه بیشتر لهجه های بلوچی که در جای جای بلوچستان مورد استفاده قرار می گیرند وجود دارند و معنی آنها به بهترین نحو آمده است. کلماتی که معنی آنها مشکل بوده است متضاد آنها نیز وجود دارد. حتی کلماتی که درک آنها برای خواننده مشکل بوده در قالب مثال و ضرب المثل آورده شده اند تا قابل فهم گردند. سید هاشمی در میان ما نیست اما امید واریم با چاپ سید گنج روح او آرام گرفته باشد و جای بسی خوشحالی است که امروز تلاش و زحمات او به بار نشسته است. کار او همچون عطر گل در سراسر بلوچستان پیچیده است.

سيد هاشمي پس از سالها تلاش و زحمت برای اعتلای زبان و ادب بلوچی ، سرانجام در چهارم مارس 1978 در گذشت . نام نيک سيدظهورشاه هاشمی علاوه بر آثاری كه از خود به جای گذاشته بخصوص گنج شايگان فرهنگنامه – سيدگنج – كه دريای درفشان زبان و فرهنگ بلوچ هست و خواهد بود ؛ بر سر در فرهنگستان زبان و ادب بلوچ بنام – آكادمی سيد ظهورشاه هاشمی – كه در سال 1983 تأسيس شده است . چون گوهری جاودانه خواهد درخشيد .