اعتراض‌ها به پروژه انتقال آب هلیلرود بلوچستان به کرمان
اعتراض‌ها به انتقال آب رودخانه هلیلرود که قرار است با پیمانکاری سپاه پاسداران ۷۰۰ میلیون متر مکعب آب را از جنوب استان کرمان به شمال این استان منتقل کند، ادامه دارد. اعتراض‌هایی که به تأیید مسئولان محلی انتقال آب را موقتاً متوقف کرده است.
اعتراضات به انتقال آب هلیل رود از بهار ۱۳۹۶ تاکنون ادامه داشته است. طرحی «ضد محیط زیستی» که بر مبنای رویکرد امنیتی حکومت ایران به مسئله آب و به‌رغم تأکید سازمان ملل بر مبانی توسعه پایدار، بدون هماهنگی با جوامع محلی و بومی ساکن منطقه، تصویب شده و با پیمانکاری قرارگاه خاتم‌الانبیاء سپاه پاسداران در دست اجراست.
به گفته ذبیح الله اعظمی ساردویی، نماینده جیرفت و عنبرآباد در مجلس شورای اسلامی پس از تجمع تعدادی از مردم و نهادهای غیر دولتی این منطقه برای جلوگیری از ادامه پروژه طرح انتقال آب جنوب کرمان به شمال استان، انتقال آب به صورت موقت متوقف شده است.
ادامه اعتراض‌ها به پروژه انتقال آب هلیلرود به شمال استان کرمان
اعتراض‌ها به انتقال آب رودخانه هلیلرود که قرار است با پیمانکاری سپاه پاسداران ۷۰۰ میلیون متر مکعب آب را از جنوب استان کرمان به شمال این استان منتقل کند، ادامه دارد. اعتراض‌هایی که به تأیید مسئولان محلی انتقال آب را موقتاً متوقف کرده است.
اعتراضات به انتقال آب هلیل رود از بهار ۱۳۹۶ تاکنون ادامه داشته است. طرحی «ضد محیط زیستی» که بر مبنای رویکرد امنیتی حکومت ایران به مسئله آب و به‌رغم تأکید سازمان ملل بر مبانی توسعه پایدار، بدون هماهنگی با جوامع محلی و بومی ساکن منطقه، تصویب شده و با پیمانکاری قرارگاه خاتم‌الانبیاء سپاه پاسداران در دست اجراست.
مسئولان محلی می‌گویند انتقال «درون حوزه‌ای» آب هلیلرود، که از کوه‌های جیرفت سرچشمه می‌گیرد و پس از طی ۳۰۰ کیلومتر به جازموریان می‌ریزد، برای تامین آب شرب ساکنان مرکز و شمال استان کرمان نیست و قرار است صرف صنایع آب‌بر و ساخت یک تفریحگاه شود. تشدید تنش‌آبی، بیکاری، فقر و مهاجرت از پیامدهای این طرح برشمرده می‌شوند.
به گفته ذبیح الله اعظمی ساردویی، نماینده جیرفت و عنبرآباد در مجلس شورای اسلامی پس از تجمع تعدادی از مردم و نهادهای غیر دولتی این منطقه برای جلوگیری از ادامه پروژه طرح انتقال آب جنوب کرمان به شمال استان، انتقال آب به صورت موقت متوقف شده است.
اعظمی ساردویی به خبرگزاری کار ایران (ایلنا) گفت:
«یک ماه وقت داده شده و قرار شده از طریق کارگروهی گزارشی تهیه و به شورای راهبردی استان که متشکل از مجمع نمایندگان استان که ۱۰ نفرند، استاندار و نماینده ولی فقیه تحویل بدهند. بنابراین ما تا جلسه بعدی که این گزارش اعلام می شود صبر می کنیم و بعد از آن اگر اقدامی صورت نگیرد خودمان دست به کار خواهیم شد».
او افزود:
«نهایتا راه حل تامین آب شرب کرمان را می توانند با انتقال آب از خلیج فارس تامین کنند. چون سالیانه حدود ۱۰۰ میلیون متر مکعب از هر خط لوله خلیج فارس به سیرجان، رفسنجان و چادرملو منتقل می شود. اینها سه تا خط است که یکی شان افتتاح شده بنابراین هیچ مشکل و کمبودی برای آب شرب در کرمان ندارند. هنوز با وجود اینکه انتقال آبی صورت نگرفته در محل حفر تونل حدودا ۱۰ هزار درخت گردو، چندین چشمه، قنوات و چاه‌های روستاهای مختلف خشک شده و همچنین چندین روستا در نزدیکی حفر تونل خالی از سکنه شده‌اند. کشاورزان رابری منبع امرار معاش‌شان را از دست داده اند و اگر قرار باشد آب سدی که روی سرشاخه‌های هلیل رود قرار دارد منتقل شود ممکن است تبعات اجتماعی مانند اصفهان و چهارمحال و بختیاری را به دنبال داشته باشد».
در همین رابطه محمد علی پیراسته، رئیس هیات مدیره نظام صنفی کشاورزی جنوب استان کرمان هم سه‌شنبه هفتم دی در مصاحبه با ایلنا به مسئله آسیب‌های «غیرقابل بازگشت» محیط زیستی و کشاورزی انتقال آب هلیل رود اشاره کرد که به گفته او به تشدید خشکی تالاب بین‌المللی جازموریان و به تبع آن به افزایش ریزگردهای استان‌های جنوبی منجر خواهد شد.
معصومه ابتکار، رئیس سابق سازمان محیط زیست کشور پیشتر اعلام کرده بود خشک‌شدن تالاب جازموریان منشا ۲۵ درصد از کل ریزگردهای استان‌های جنوبی‌ست که تا استان‌های مرکزی ایران پیش‌روی می‌کنند.
مطهره قریشی، رئیس اداره حفاظت محیط زیست جیرفت هم مهم‌ترین بحث برای انتقال آب را خشک شدن تالاب جازموریان عنوان کرده و گفته:
«اگر این تالاب خشک شود به یکی از کانون‌های ریزگرد در کشور تبدیل می شود و مسلما شهرستان جیرفت هم متاثر از این موضوع خواهد بود. همچنین بحث حقآبه کشاورزان و دامداران منطقه در میان است که اینها همه با مشکل مواجه می شوند.»
مسئله ریزگردها اما تنها موضوع اعتراض مسئولان محلی به طرح «غیرکارشناسی» انتقال آب هلیلرود نیست. مردم و مسئولان محلی می‌گویند انتقال آب از جنوب استان کرمان به شمال آن علاوه بر تهدید امنیت غذایی و کشاورزی، به مهاجرت درون استانی و به‌دنبال آن به حاشیه‌نشینی و عمیق‌ترشدن شکاف‌های اجتماعی و اقتصادی دامن خواهد زد.
پیراسته در این‌زمینه گفت: «تمامی مراتع و نی زارهای اطراف تالاب جازموریان خشک شده اند و این در حالی است که در سال های گذشته محل چرای شترهای اهالی منطقه بود […] به عنوان نماینده ۷۰۰ هزار کشاورز و بهره بردار از آب هلیلرود اعلام می کنم ما نمی‌آییم حاشیه نشین شهر کرمان شویم بلکه به راحتی می‌آییم در خانه کرمانی‌ها را می زنیم و در خانه‌ها‌یشان زندگی می‌کنیم.»
استان کرمان با میزان بارندگی بسیار کم حدود ۲۵ درصد بیلان منفی کشور را داراست و استانی خشک و کم‌باران محسوب می‌شود و جنوب آن وضع بدتری دارد.
افزون بر مسئله بحران کم‌آبی ناشی از تغییرات اقلیمی، این مدیریت فاجعه‌بار آب در ایران است که شهرها و استان‌های متعددی را درگیر تنش‌آبی کرده است. تنشی که در برخی از مناطق به درگیری‌ها و اعتراضات خونین بر سر مسئله آب منجر شده است.
رئیس هیات مدیره نظام صنفی کشاورزی جنوب کرمان تلویحا به خشکی زاینده‌رود و نحوه برخورد حکومت ایران با مطالبه حقآبه اشاره کرد و گفت:
«می خواهند بلایی که بر سر زاینده رود آوردند بر سر هلیل هم بیاورند. طبق مصوبه قانونی اصلا انتقال آب بین حوزه ای ممنوع است. اگر برای مصارف شرب مردم شمال استان بود مخالفتی نداشتیم ولی این انتقال آب برای شرب نیست. اعلام کردند که اگر ۱۴ تا چاه عمیق احداث کنند مشکل آب شرب کرمان حل می شود پس چرا این کار را نمی کنند؟ اما موضوع این نیست این آب را برای مراکز تفریحی و صنایع آب‌بر می خواهند منتقل کنند و چیزی به انتقال این آب به صورت ثقلی نمانده است. حتی برای انتقال آب، تونل های بسیار عظیمی را حفر کرده اند و به جای اینکه حقیقت را به مردم بگویند مدام اعلام می کنند ما این تونل ها را برای انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان حفر کرده ایم در حالی که اگر چنین قصدی داشتند باید از طریق شهرستان بم آب را بدون حفر تونل انجام می دادند.»
به گفته او سالانه چهار و نیم میلیون تن محصولات کشاورزی در جنوب استان کرمان تولید می‌شود و از یک میلیون نفر جمعیت آن، نزدیک به ۷۳۰ هزار نفر کشاورزند.
اعظمی ساردویی، نماینده جیرفت و عنبرآباد در مجلس شورای اسلامی نیز درباره این مسئله گفت:
«با طرح انتقال آب به شمال استان ، کشاورزی جنوب کرمان که قطب کشاورزی کشور است از بین خواهد رفت و باعث مهاجرت مردم به حاشیه شهرهای شمالی استان می شود. کرمان مشکل تنش آبی دارد چرا که ۴۰ درصد شبکه آبرسانی کرمان فرسوده است و بجای انتقال آب جنوب استان باید به فکر برطرف کردن شبکه‌های فرسوده آب باشند و با در دستور کار قرار دادن حفر چاه و متوقف و تعطیل کردن شهرک‌های صنعتی آب بر مشکل را حل کنند. قرار نیست برای آباد کردن کرمان, جنوب استان را بخشکانند.»
طرح انتقال آب از سد صفارود به شهرهای شمالی استان آذر ۹۴ با پیمانکاری قرارگاه خاتم الانبیاء سپاه پاسداران انقلاب اسلامی آغاز شد که دست کم تا آن‌زمان طولانی‌ترین تونل انتقال آب خاورمیانه را در بر می‌گرفت. اما احداث سد صفارود بر سرشاخه‌های هلیلرود اما رفته رفته به تشدید خشکی تالاب جازموریان هامون و به طور کلی نواحی جنوبی استان کرمان منجر شده است. مردم جنوب این طرح را نشانه تبعیض بین «جنوب» و «مرکز» می‌دانند.
https://www.radiozamaneh.com/698342
انتقال آب هلیلرود زندگی کشاورزان جنوب کرمان را به خطر انداخته است
با کاهش بارندگی‌ها در استان کرمان ذخایر آب‌های زیرزمینی، تالاب‌ها، رودخانه‌ها و سدها کاهش پیدا کرده، کشاورزی از رونق افتاده و بسیاری از کشاورزان جنوب کرمان به کارگری در مناطق دیگر این استان روی آورده‌اند. در چنین شرایطی موضوع انتقال آب سرشاخه‌های هلیلرود به شمال استان شرایط را دشوارتر هم کرده است.
طرح انتقال آب از سرشاخه‌های هلیلرود جیرفت ـ عکس از ایرنا
هلیلرود بزرگترین رودخانه جنوب شرق ایران است. این رودخانه منشاء جلگه حاصلخیز جیرفت است که در امتداد مسیرش پس از ۴۰۰ کیلومتر تالاب بسیار بزرگ جازموریان را پدید آورده است که صدها جاندار و گیاه از آن سیراب شده‌اند اما این تالاب به‌دلیل کمبود شدید آب و نرسیدن آب هلیلرود به آن، تقریباً خشک شده و این مسئله اثرات منفی زیست محیطی از جمله بروز گرد و غبار با خود داشته است. در حال حاضر مردم روستاهای اطراف جازموریان به دلیل کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و از رونق افتادن کشاورزی مجبور شده‌اند برای کارگری در گلخانه‌ها به جیرفت بروند.
جنوب کرمان شامل هفت شهرستانِ جیرفت، عنبرآباد، کهنوج، رودبار، قلعه گنج، فاریاب ومنوجان است که از لحاظ شرایط آب و هوایی تقریباً یکسان هستند و به‌شدت با مشکلات کم‌آبی دست و پنجه نرم می‌کنند.
استان کرمان با میزان بارندگی بسیار کم حدود ۲۵ درصد بیلان منفی کشور را داراست و استانی خشک و کم‌باران محسوب می‌شود و جنوب آن وضع بدتری دارد.
طرح انتقال آب از سرشاخه‌های هلیلرود جیرفت به طرف شهر کرمان و شمال این استان از سال‌ها پیش مطرح بود. در سال ۱۳۹۳ مسئولان کشوری در جلسه شورای آب استان بحث انتقال آب به کرمان را مطرح کردند. با توجه به اینکه کرمان کلان‌شهر محسوب می‌شود و کمبود آب آشامیدنی دارد، همین موضوع موجب شد تا طرح حفر تونل ۳۸ کیلومتری در دل کوه‌های شمال شهرستان «رابر» مطرح شود که با انتقال آب سرشاخه‌های هلیلرود و عبور از شیب کوه از طریق دستگاه‌های پمپاژ، آب به سمت کرمان هدایت شود.
این طرح تا پاییز گذشته به مرحله عملیاتی نرسیده بود. ذبیح‌الله اعظمی ساردویی نماینده جیرفت و عنبرآباد در مجلس شورای اسلامی در این‌باره به ایلنا گفت:
«انتقال آب سرشاخه‌های هلیلرود باعث نابودی کشاورزی و همچنین باعث گسترش کانون ریزگردهایی به دلیل عدم وجود آب در تالاب جازموریان در جنوب شرق کشور می‌شود. زندگی معیشتی مردم را تحت تأثیر قرار داده و باعث بیکاری و مهاجرت بومیان منطقه به سایر استان‌ها می‌شود.»
به‌گفته اعظمی ساردویی، خط لوله آبی از خلیج فارس برای معادن به سیرجان و رفسنجان منتقل شده و حجم انتقالی آب آن نیز روزی یک میلیون مترمکعب است. قرار است بخشی از آب شرب کرمان از محل همین پروژه با خط لوله به طول ۱۰۰ کیلومتر فاصله منتقل و تأمین شود و در اسرع وقت باید ۱۰۰ کیلومتر فاصله بین رفسنجان و کرمان را لوله‌گذاری و تا اوضاع بحرانی نشده آب شرب مورد نیاز شهر کرمان را تأمین کنند.
نماینده جیرفت اعلام کرد که چون انتقال آب سرشاخه‌های هلیلرود به شمال استان کرمان «مسائل و تبعات اجتماعی، امنیتی، سیاسی و اقتصادی متعددی را در پی دارد» به همین دلیل مکاتباتی با سران قوا دراین باره داشته تا از این انتقال آب جلوگیری شود.
او طرح انتقال آب هلیلرود به شمال استان را «غیر کارشناسی و غیر محیط زیستی» دانست و تأکید کرد که نباید اجرایی شود.
این در حالی است که در شش ماه نخست سال جاری در جیرفت ۱۷ میلی‌متر باران آمد و سرشاخه‌های هلیلرود نیز کمتر از ۱۰۰ میلی‌متر بارندگی داشته‌اند و آبی پشت سد جیرفت جمع نشده است و کشاورزی در منطقه جنوب استان کرمان در خطر است.
فرود رفعتی، فعال محیط زیست درباره طرح انتقال آب از سرشاخه‌های هلیلرود گفت:
«تونل پروژه انتقال آب به شمال استان کرمان تا حدودی پیشرفت داشت ولی مابقی پروژه به دلیل مخالفت‌های مردم و همچنین مختل کردن شبکه آب‌های زیرزمینی و خشک‌شدن چاه‌ها و قنات‌های بسیاری از روستاها در جنوب استان در حال حاضر حدود ۵ الی ۶ کیلومتر از ۳۸ کیلومتر این تونل آماده بهره‌برداری است.»
به‌گفته رفعتی این پروژه انتقال آب اگر به شمال استان کرمان شکل بگیرد برای مصارف صنایع و مناطق گردشگری هفت‌باغ در بین کرمان و ماهان است. پروژه‌های انبوه‌سازی‌های چندین هزار قطعه‌ای زمین‌هایی در کرمان نیز برای آینده پیش‌بینی کرده‌اند که یا به‌صورت رایگان و یا به‌صورت خیلی ارزان از منابع طبیعی خریداری می‌کنند که شهرک‌سازی کنند. رفعتی افزود:
«در واقع با این کارشان می‌خواهند یک نوع حاشیه‌نشینی و شهرک‌سازی را در کرمان ایجاد کنند که از ساختار و زیرساخت‌های توسعه‌ای لازم که کمترین آن آب است برخوردار نیست. این شهرک‌سازی به قیمت از بین رفتن جازموریان و هفت شهرستان جنوبی کرمان و همچنین دلگان در استان سیستان و بلوچستان که آن‌جا هم نصفی از جازموریان در حوزه سیستان و بلوچستان قرار دارد، تمام می‌شود.»
در چنین شرایطی کشاورزان جنوب استان کرمان در سال جاری محصولات خود را یا با قیمت بسیار پایین فروخته‌اند که حتی هزینه‌هایشان را هم تأمین نکرده و یا حتی برداشت محصول برایشان مقرون به صرفه نبوده است.
فرود رفعتی افزود:
«تالاب جازموریان خشک شده و هوا گرم‌تر شده است. چرخه بارندگی از بین رفته و تمام جنگل‌ها و مراتع خشک می‌شوند و وقتی این اتقاق رخ دهد قطعاً سیلاب و فرسایش خاک به‌وجود می‌آید و همه این مشکلات را مسئولان می‌دانند ولی انگار زورشان به مافیای آب نمی‌رسد. مردم جنوب کرمان تاکنون چشم‌انتظار این بودند مسئولان برایشان چاره‌اندیشی کنند که هیچ اقدامی از سوی آنها صورت نگرفت. وقتی مردم نتوانند کشاورزی کنند و آب نباشد ناخواسته برای تأمین امرار معاش زندگی‌شان به سمت و سوی قاچاق‌هایی از جمله سوخت می‌روند که در موارد زیادی هم منجر به تصادفات شدید و کشته شدن افراد شده است.»
پیش از این شماری از شهروندان، بزرگان طوایف و عشایر و فعالان محیط زیست در کرمان در اعتراض به انتقال آب از دو سرشاخه اصلی هلیلرود دست به اعتراض و تجمع زده بودند. اعتراضات به انتقال آب هلیلرود از بهار ۱۳۹۶ بالا گرفت.
https://www.radiozamaneh.com/669290
اعتراض مردم جنوب استان کرمان به انتقال آب از هلیلرود
بزرگترین تونل آبی خاورمیانه قرار است آّب هلیلرود را از جنوب کرمان به بخش‌های مرکزی استان منتقل کند. مسئله‌ای که صدای محلی‌ها و کشاورزان را درآورده. سپاه پیمانکار این پروژه است.
شماری از شهروندان، بزرگان طوایف و عشایر و فعالان محیط زیست در کرمان در اعتراض به انتقال آب از دو سرشاحه اصلی هلیل رود تجمع کردند.
معترضان پنجشنبه ۵ مرداد در محل اجرای پروژه سد صفا رود در دامنه های روستای گازرو رابر جمع شده بودند.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، کاظم محمدی سلیمانی از سران عشایر محمدی سلیمانی در جنوب کرمان در سخنرانی خود در این تجمع پیشنهاد داد که برای پیگیری مطالبات و خواسته‌های شهروندان، کمیته‌ای از نمایندگانی همه اقشار و شهرستان‌های جنوب کرمان و دو شهرستان رابر و بافت تشکیل شود.
در طرح انتقال آب از جنوب استان کرمان قرار است ۷۰۰ میلیون مترمکعب آب از سرچشمه‌های هلیل به مناطق مرکزی و شمال استان منتقل شود.
پیمانکار این طرح قرارگاه خاتم‌الانبیا سپاه پاسداران است.
اما کاظم محمدی سلیمانی که به نمایندگی از عشایر و کشاورزان منطقه سخن می‌گفت، اعلام کرد: «این پروژه روی دو تا از سرشاخه‌های اصلی هلیلرود احداث می‌شود که نابودی جازموریان و مشکلات زیست‌محیطی جبران‌ناپذیری را بر جای می‌گذارد». هلیل رود، از منابع اصلی تأمین‌کننده آب تالاب خشک‌شده جازموریان است.
معترضان می‌گویند با اجرای این طرح دستکم ۵۵ روستا نابود می‌شود و ۲۵۰۰ خانوار و جمعیتی قریب ۱۰۵۰۰ نفر آسیب میبینند.
حسن موسی باغی، از مدیران سازمان‌های مردم‌نهاد شهرستان جیرفت دو هفته پیش درباره علت این اعتراضات گفته بود در حالی که یک میلیون نفر در جنوب کرمان دچار کم‌آبی هستند، دست‌اندرکاران با احداث «بزرگترین تونل آبی در خاورمیانه» قصد دارند آب رودخانه هلیل رود را به مرکز کرمان انتقال دهند.
او می‌گوید این تصمیم مورد حمایت استانداری است و به همین سبب از مسئولان محلی کاری ساخته نیست.
اعتراضات به انتقال آب هلیل رود از بهار ۱۳۹۶ بالا گرفت.
در ماه‌های گذشته شهروندان معترض جنوب استان کرمان «کمپین نجات هلیل رود» تشکیل داده‌اند. این معترضان از جمله در یک اقدام نمادین اعتراضی با مراجعه به مراکز انتقال، خون به‌صورت نمادین خون دادند.
میثم حاجی نمکی از فعالان اجتماعی شهرستان جیرفت به روزنامه محلی صبج نو گفته «سد جیرفت از گذشته روی رودخانه هلیل رود وجود داشت، اما در دهه‌های اخیر ۲ سد و چهارده بند روی رودخانه زده شده که آب آن را کاملاً مهار می‌کند.»
در ایران با وجود تأکید سازمان ملل بر مبانی توسعه پایدار، مدیریت منابع طبیعی غالباً بدون هماهنگی با جوامع محلی و بومی ساکن منطقه صورت می‌پذیرد.
مقامات ایران بارها اعلام کردند که بحران آب در ایران بدل به «مقوله‌ای امنیتی» شده است.
در چند سال گذشته استان‌های مختلف ایران بارها صحنه درگیری‌های خونین بر سر آب بوده. درگیری‌هایی گاه و بیگاه که سبب ستیز مردم محلی با یکدیگر یا درگیری آنها با نیروهای نظامی- امنیتی رخ شده. در یکی از این موارد اعتراضات کشاورزان بلداجی چهار محال و بختیاری به انتقال حق‌آبه‌هایشان به فولاد سفیددشت یک کشته برجای گذاشت.
هر چند در تجمع محلی‌های معترض به انتقال آب هلیلرود، معترضان توسل به قانون را اولین گام برای احقاق حقشان عنوان کردند.
https://www.radiozamaneh.com/351611
