گسترش فقر و تنگناهای اقتصادی و ناتوانی در تامین هزینه‌های زندگی برخی مردم را به فروش اعضای بدن و پلاسمای خون وادار کرده است. پس از رواج فزاینده فروش کلیه، حالا خبرهایی منتشر می‌شود مبنی بر اینکه برخی افراد فقط برای دریافت ۹۰ هزار تومان پلاسمای خون خود را می‌فروشند.

هر فرد در صورتی‌ که دو بار در ماه برای فروش پلاسمای خون خود مراجعه کند، می‌تواند ۱۸۰ هزار تومان بگیرد که این مبلغ به قول یکی از داوطلبان، چهار برابر یارانه پرداختی دولت و کمک‌خرجی زنان خانه‌دار است.

پلاسما بخش مایع خون است که حدود ۵۵ درصد حجم آن را تشکیل می‌دهد. اهدای پلاسما نسبت به اهدای خون عوارض کمتری دارد و با مصرف مایعات، در مدت ۴۸ ساعت، سلول‌های خونی بدن فرد جایگزین می‌شوند. کارشناسان می‌گویند هر فرد ۲۴ بار در سال می‌تواند پلاسما اهدا کند؛ با این حال هشدار می‌دهند اهدای پلاسما برای افرادی مبتلا به کم‌خونی یا بیماری زمینه‌ای خطرناک است.

شرکت‌های دارویی از پلاسمای خونی افراد برای ساخت دارو استفاده می‌کنند. این داروها اغلب برای بیماران مبتلا به سرطان، هموفیلی و تالاسمی استفاده می‌شود. در بسیاری نقاط جهان، اهدای پلاسما از این جهت که به درمان بیماران کمک می‌کند، اقدامی بشردوستانه است اما آنچه وضعیت را در ایران متفاوت می‌کند، این است که افراد به دلیل فقر و نیاز مالی پلاسمای خود را می‌فروشند.

گزارش میدانی همشهری آنلاین از یک مرکز اهدای پلاسما نشان می‌دهد که برای هر واحد پلاسما ۹۰ هزار تومان پرداخت می‌شود و برخی افراد برای اینکه بتوانند این مبلغ را دریافت کنند و آن را به «زخم زندگی» بزنند، ماهی دو بار مراجعه می‌کنند؛ برای مثال مردی ۵۵ ساله برای پرداخت بدهی‌ها و تامین بخشی از هزینه‌های دختر دانشجوی خود برای فروش پلاسما مراجعه می‌کند. خانمی ۶۰ ساله که همسرش فوت کرده است، پلاسمای خود را می‌فروشد که کمک‌خرجش باشد و زنی دیگر نیز تایید می‌کند که با پول حاصل از فروش پلاسما می‌تواند بخشی از «هزینه‌های یومیه» را تامین کند. یکی از زنان نیز می‌گوید: «با پولی که گیرمان می‌آید حداقل چند سیخ کباب که می‌توانیم بخریم و به خانه ببریم و با بچه‌ها بخوریم.»‌

بر اساس این گزارش، هر مرکز اهدای پلاسما روزانه حدود ۱۰۰ مراجعه‌کننده دارد. برای مسئولان این مراکز فقیر یا ثروتمند بودن افراد فرقی ندارد؛ اگر سن فرد بین ۱۸ تا ۶۰ سال باشد و وزنش زیر ۵۰  کیلوگرم نباشد، پلاسمای او دریافت می‌شود.

یکی از پرستاران مرکز اهدای پلاسما رواج فروش پلاسما به دلیل فقر را تایید کرد و گفت: «متاسفانه در مناطق جنوب شهر گاهی با چنین افرادی مواجه می‌شویم که حاضرند برای به دست آوردن خرج روزانه‌ خود جانشان را به خطر بیندازند. اهدای خون و پلاسما برای افرادی که خود بیماری کم‌خونی دارند ممنوع است؛ چون سلامتشان به خطر می‌افتد.»‌

با وجود این خطرها، شواهد نشان می‌دهد که بسیاری از مردم برای گذر از فقر و تامین حداقلی هزینه‌های زندگی، از سلامت خود می‌گذرند. پیش‌تر پیمان عشقی، رئیس سازمان انتقال خون، به خبرگزاری ایسنا گفته بود در همه دنیا به افرادی که برای اهدای پلاسما مراجعه می‌کنند، مبلغی پرداخت می‌شود که هزینه رفت‌وآمدشان جبران شود اما در ایران اهدای داوطلبانه این نوع پلاسما در برابر اهدای غیرداوطلبانه آن بسیار ناچیز است.