شمار مبتلایان به مالاریا در بلوچستان افزایش قابل‌توجهی یافته است

عبدالرضا میراولیایی، کارشناس اداره مدیریت بیماری‌های قابل‌انتقال از ناقلان در وزارت بهداشت، هم‌زمان با ۲۵ آوریل (۴ اردیبهشت)، روز جهانی کنترل بیماری مالاریا، از افزایش چهار برابری تعداد مبتلایان به این بیماری در ایران خبر داد اما مدعی شد وزارت بهداشت در زمینه مبارزه با این بیماری «دستاوردهای بزرگی» کسب کرده است.

بر مبنای گزارش‌های وزارت بهداشت، استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و جنوب استان کرمان مناطق اندمیک یا شیوع بومی بیماری مالاریا در ایران به شمار می‌روند؛ با این حال مواردی از ابتلا در استان‌های هم‌جوار نیز گزارش شده است.

مقام‌های وزارت بهداشت به‌تناوب ادعاهایی را مبنی بر اینکه تاکنون هیچ فردی در پی این بیماری فوت نکرده است، مطرح می‌کنند؛ حال‌ آنکه سال ۱۴۰۱ ریشه‌کنی کامل بیماری را وعده داده بودند. اکنون هم که روند ابتلا به این بیماری شیب صعودی یافته است، می‌گویند دلیل اصلی شیوع بیماری ترددها از پاکستان از طریق گذرگاه‌های غیررسمی است.

کارشناس اداره مدیریت بیماری‌های قابل انتقال از ناقلان وزارت بهداشت نیز ضمن تایید این موضوع، وقوع سیل در مناطقی از پاکستان را دلیل مستعد شدن آن مناطق برای شیوع بیماری و از عوامل افزایش موارد ابتلا دانست.

به‌رغم ادعاهای مسئولان دولتی، کارشناسان همواره تاکید می‌کنند که سمپاشی مناطق مستعد و آلوده و اقدام‌های زیست‌ محیطی مناسب می‌تواند از شیوع مالاریا جلوگیری کند. میراولیایی در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا ادعا کرد که پزشکان مناطق بومی شیوع مالاریا به شکل مداوم آموزش‌ دیده‌اند و سمپاشی در این مناطق انجام شده است. با این حال توضیح نداد چرا به‌رغم تمام کارهای انجام‌شده موارد ابتلا افزایش یافته‌اند.

این مقام دولتی با ابراز خوشحالی از اینکه در پی ابتلا به مالاریا هیچ مورد انتقال محلی و فوت طی ماه‌های اخیر گزارش نشده، گفت که این یک «دستاورد بزرگ» است و باید حفظ شود.

در حالی‌ که موارد ابتلا به مالاریا به شکل نگران‌کننده‌ای در حال افزایش است، وزارت بهداشت جمهوری اسلامی ایران «اجرای استراتژی‌های جدید و اقدام‌های نوآورانه در حذف مالاریا» را به‌عنوان شعار سال خود برای روز جهانی مالاریا انتخاب کرده است و میراولیایی هم می‌گوید طبق دو شاخص نبود موارد مرگ ناشی از مالاریا و نبود انتقال محلی بیماری، «استحقاق این را داریم که در سال ۲۰۲۵ از سازمان بهداشت جهانی گواهی حذف مالاریا را دریافت کنیم».

کارشناس اداره کنترل و مدیریت بیماری‌های منتقله از ناقلان وزارت بهداشت مرداد گذشته نیز هم‌زمان با هفته ملی حذف مالاریا به خبرگزاری ایسنا گفته بود: «تا آخر امسال گروه ارزیاب سازمان بهداشت جهانی برای بررسی شواهد و مستندات برنامه حذف مالاریا در کشور وارد ایران می‌شوند و اگر اقدام‌هایی که برای حذف مالاریا انجام دادیم، مطابق استاندارد‌های تعریف‌شده برای اخذ گواهی حذف باشد، این گواهی را دریافت خواهیم کرد.»

هنگامی‌ که این مقام وزارت بهداشت اخذ این گواهینامه از سازمان بهداشت جهانی را وعده داد، شمار موارد ابتلا به مالاریا در چهار ماه ابتدایی ۱۴۰۱ کمی بیشتر از ۲۵۰ تن اعلام شده بود اما این رقم با پایان سال به بیش از یک هزار و ۲۰۰ مورد افزایش یافت. اکنون نیز شواهد از خیزش چند برابری بیماری نسبت به سال قبل حکایت دارد.

حبیب غزنوی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، به‌تازگی خبر داد موارد ابتلا به بیماری مالاریا در فروردین ۱۴۰۲ نسبت به سال قبل ۲۳۵ درصد افزایش یافته است. او نیز «تردد‌های غیرمجاز از گذرگاه‌های غیررسمی، سکونت در فضای باز و بارندگی‌ها» را از عوامل اوج گرفتن مالاریا برشمرد.

مالاریا یک بیماری عفونی است که در اثر انتقال انگل پلاسمودیوم از طریق پشه انوفل به بدن افراد اتفاق می‌افتد. در ایران ۲۹ گونه آنوفل وجود دارد که تاکنون هفت گونه از آن‌ها به‌عنوان ناقلان قطعی بیماری مالاریا شناخته شده‌اند.