کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی نظیر توییتر در تلاش‌اند تا درباره وضعیت وخیم ملوان‌های بلوچ که اسیر دزدهای دریایی سومالیایی‌اند اطلاع‌رسانی کنند.

هشتگ #آزادی_صیادان_ایرانی از سوی شماری کاربران ایرانی در رابطه با وضعیت هشت ماهی‌گیر بلوچ که هنوز در اسارت‌اند به کار رفته است. شمار قابل توجهی از این کاربران خواستار آن هستند که دولت ایران مبلغ درخواست شده از سوی دزدان دریایی سومالی را پرداخت و آن‌ها را آزاد کند. شماری از کاربران هم صرفا خواستار اطلاع‌رسانی و شفافیت دولت در رابطه با وضعیت هستند.

بیست و یک صیاد ایرانی که زمستان سال ۱۳۹۳ برای صید ماهی راهی دریا شده و در فروردین ۱۳۹۴ از سوی دزدان دریایی به گروگان گرفته شده بودند، اکنون پس از ماه‌ها مرکز توجه قرار گرفته‌اند. بر اساس گزارش‌های موجود در همه ماه‌های گذشته که چندان خبری از آن‌ها نبود، ۸ نفر از آن‌ها به علت شرایط وخیم نگهداری‌شان جان سپرده‌اند، چهار نفر به کمک مقامات سومالی و یک نفر به طور مستقل فرار کرده‌اند.

در حال حاضر ظاهرا هشت نفر هنوز در اسارت دزدهای دریایی‌اند. به گفته خانواده‌ها و رسانه‌های داخل ایران، دزدان دریایی برای آزادی ۴ نفر از ملوان‌ها ۱۵۰ هزار دلار و برای چهار نفر دیگر ۳۰ هزار دلار درخواست کرده‌اند. گفته می‌شود میزان مبلغ درخواستی پیش از این بیش‌تر بوده است.

گروهی از فعالان بلوچستان حالا چند روز است که با راه‌اندازی کمپینی آن‌لاینی در پی جلب توجه اذهان عمومی به موضوع‌اند. مسعود رئیسی، از فعالان بلوچ در ترکیه، به دویچه وله فارسی می‌گوید که مراجع مربوطه در شهرستان چابهار و کنارک جوابگوی خانواده‌ها نیستند.

این چیزی است که خانواده‌ها در مصاحبه با رسانه‌های داخلی نیز مطرح کرده‌اند. پروين صباحی، همسر جمال‌الدين دهواری (ناخدا) در گفت‌وگو با روزنامه اعتماد در این باره گفته است: «ما هر هفته به زاهدان می‌رويم و از مقامات دولتی كمک می‌خواهيم، اما آن‌ها تاكنون كاری انجام نداده‌اند و فقط می‌گويند پيگيری می‌كنيم ولی باز هيچ خبری نمی‌شود كه نمی‌شود.»

در نهایت روز دوشنبه (۱۷ آبان / ۷ نوامبر) و سه روز پس از آغاز به کار کمپین آن‌لاین تا آزادی صیادان ایرانی، بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، در نشست خود با خبرنگاران در پاسخ به سئوالی درباره اسارت صیادان ایرانی در سومالی و کمپین جدیدی که برای این اسرا تشکیل شده گفت: «ما با سومالی رابطه نداریم و قطع رابطه هستیم. دولت کارآمدی در سومالی وجود ندارد.»

او البته مدت زمانی که صیادان در اسارت بوده‌اند را تایید کرد و گفت: «تلاش‌های زیادی توسط وزارت خارجه و سایر نهادها برای آزادی این عزیزان صورت گرفته است.» قاسمی اطلاع‌رسانی را خیلی به نفع این افراد ندانست.

با این‌همه فعالان کمپین نامه‌ای سرگشاده خطاب به محمدجواد ظریف، نوشته‌اند و خواستار امضای شهروندان شده‌اند. در این نامه خطاب به وزیر خارجه ایران آمده است: «شما که دیپلماتی سابقه‌دار و متخصص در حقوق بین‌الملل هستید اذعان می‌نمایید که یکی از وظایف وزارت خارجه هر کشوری دفاع از حق حیات و منافع شهروندان کشور در خارج از مرزها است. و شما نیز چون بسیاری از شهروندان شاهد تلاش وسیع دیپلمات‌های وزارت خارجه کشورهای مختلف در دفاع از آزادی شهروندان خود در خارج از مرزها بوده‌اید … حال چه شده است که دستگاه روابط خارجی جمهوری اسلامی، تاکنون اقدامی برای آزادی این صیادان زحمتکش که از اصیل‌ترین ایرانیان و مرزبانان دریاهای کشور هستند ننموده است و یا حداقل افکار عمومی را در جریان نگذاشته است و چگونه است که نیروی دریایی راهبردی ارتش که حافظ مرزهای ماست از نجات جان فرزندان ایران عاجز مانده است.»

در نهایت فعالان در این نامه خواستار دریافت گزارشی از وضعیت ماهی‌گیرها شده و از ظریف خواسته‌اند تمام تلاش‌ها برای آزادی آن‌ها به کار گرفته شود. به گفته خانواده‌ها، ملوان‌ها “زیر آفتاب سوزان نگهداری می‌شوند، به دست و پایشان غل و زنجیر بسته شده است و هر چند روز به آن‌ها تکه نان و غذایی داده می‌شود”.

رقم‌های ضد و نقیض یک اسارت واقعی

در حالی که ماه‌ها از اسارت ماهی‌گیرهای ایرانی می‌گذرد، نه تنها ارقام منتشره درباره تعداد صیادان کشته‌شده و زنده‌مانده هنوز در رسانه‌های داخلی ضد و نقیض است، بلکه مبلغ درخواست‌شده نیز در گزارش‌ها رقم واحدی نیست.

به هر حال یکی از اقوام صیادان که می‌گوید سه تن از اعضای خانواده‌اش از جمله صیادان جان‌سپرده هستند و فقط پسر‌دایی‌اش زنده مانده است در مصاحبه با رسانه‌های داخلی گفته است که اعتقاد دارد که واریز پول کمکی به آزادی صیادان بلوچی نمی‌کند. او می‌گوید: «دو ماه پیش فقط خودمان ۸۰ میلیون تومان به حساب سومالیایی‌ها واریز کردیم ولی آن‌ها صیادان ما را آزاد نکردند.»

برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی نیز پرداخت پول را راه حل نمی‌دانند. آن‌ها خواستار واکنش‌های دیگری هستند. یکی از کاربران فیس‌بوک می‌نویسد: «شما که بلدید برید جلوی ناو آمریکایی مانور بدید… اگه راس میگید این گروگان‌ها رو آزاد کنید. اینا ایرانی نیستن؟ آدم نیستن؟ نزدیک دو ساله اسیر این از خدا بی خبرا شدن دو نفر هم فوت کردن تو اسارت… مگر قرار نیست شما حافظ جان و مال و ناموس ایرانی‌ها باشید… اینا ایرانی نیستن؟»

یک کاربر توییتر هم می‌نویسد: «نیروی دریایی ایران که ادعای ابرقدرتیش میاد، جریان چیه که هیچ تلاشی برای نجات صیادها نمی‌کنند؟ جون آدم‌ها مهم نیست؟» و دیگری نیز با تلاش برای مقایسه بین ایران و آمریکا می‌نویسد: «آمریکا برای آزادی شهروندان آمریکایی میلیون‌ها دلار باج به جمهوری اسلامی پرداخت. اما چرا بعد از گذشت ۲۱ ماه از اسارت هموطن‌های بلوچ، حتی خبر بایکوت شده؟»

با این‌همه رضا حقیقت‌نژاد، روزنامه‌نگار ساکن ترکیه، در حساب توییتر خود در واکنش به بحث‌های آن‌لاین توییتری می‌نویسد: «در حاشیه دزدان دریایی سومالی و ملوانان ایرانی، کارنامه جمهوری اسلامی اتفاقا در مقابله با دزدان دریایی خوبه، بحث بسادگی نوشتن در توییتر نیست.»

سخنگوی وزارت خارجه نیز روز دوشنبه در نشست خبری به طور ضمنی توضیح داد: «گروگانگیران دزدان دریایی با ویژگی‌های خاص خودشان در منطقه‌ای مشخص هستند و این کار را مشکل کرده و بر حساسیت موضوع می‌افزاید.»

با این‌همه پاسخگو نبودن دولت در همه ماه‌های گذشته هنوز از سوی بسیاری از فعالان رسانه‌ای و حقوق بشر زیر سوال است.

بلوچ و سنی بودن مترادف بی‌توجهی؟

بحث در رابطه با اسارت ماهی‌گیرهای بلوچ در شبکه‌های اجتماعی به مباحث دیگری نیز دامن زده است. برخی از کاربران مطرح می‌کنند که بلوچ بودن این ماهی‌گیرها به آن‌چه بی‌تفاوتی دولت ایران می‌خوانند منجر شده است.

یکی از کاربران توییتر می‌نویسد: «بلوچ چقدر و چرا باید محرومیت بکشه و شهروند درجه هشت باشه؟ قاچاقچی بشن اعدام می‌کنین، صیادی کنن اسیر و مرگ در بی‌خبری!»

مسعود رئیسی، فعال بلوچ، به دویچه وله می‌گوید: «متاسفانه بلوچ همیشه مورد تبعیض بوده و هنوز هم است. در رسانه‌های رسمی در بسیاری موارد حتی از اسم بردن از بلوچستان حذر می‌کنند مثلا می‌گویند جنوب شرق استان.» او با این‌همه آن‌چه را “مهم‌تر” ارزیابی می‌کند مذهب اهالی بلوچستان است و می‌گوید: «بخاطر سنی بودن بهای آنچنانی از سوی حاکمیت به بلوچ‌ها داده نمی‌شود.»

شماری از کاربران و فعالان بلوچ، بلوچ بودن صیادان را دلیل بی‌توجهی مسئولان و رسانه‌ها می‌دانند. اکنون فعالیت‌های آن‌لاین در پی تبعیض‌زدایی برآمده است. یکی از کاربران توییتر می‌نویسد: «شاید بلوچ بودن ملوان‌ها دلیل خوبی برای بی‌تفاوتی حکومت و دولت باشه ولی ایرانی باید پشت ایرانی دربیاد.»

نامه‌ مردمی به محمد‌جواد ظریف تنها در تلگرام نزدیک به ۶۰ هزار بار دیده شده است. ظاهرا اینترنت و هشتگ و کلیک بار دیگر به کمک افرادی آمده است که خود را در حاشیه می‌بینند. همان‌طور که کاربری از دیگر کاربران خواسته است تنها تصور کنند که چقدر مردن از گرسنگی و تشنگی وحشتناک است و سپس می‌نویسد که “ملوان‌های هم‌وطن ما به همین شکل مرده‌اند” او سپس خواستار توجه به وضعیت بلوچ‌های در بند می‌شود.