مقدمه:
هر سال، بمناسب اربعین یا چهلمین روز شهادت امام حسین، میلیونها نفر از شیعیان عراق و دیگر کشورهای جهان، برای عزاداری به کربلا میروند. بخشی از این جمعیت میلیونی، بنا به سنت شیعیان، مسیر نجف تا کربلا را پیاده طی میکنند. مراسم اربعین کربلا به بزرگترین تجمع مذهبی در جهان و مهمترین مراسم مذهبی شیعیان است.
رژیم ایران که رویای رهبری جهان اسلام را در سر می پروراند و خود را رهبر شیعیان جهان معرفی میکند، با صرف میلیاردها دلار و سازماندهی هیئت های مذهبی در و دیگر کشورهای جهان و اعزام آنان به مراسم اربعین، تلاش میکند تا سهم بیشتری در این مراسم داشته باشد و در نهایت کنترل آنرا بدست گیرد. مراسم اربعین در کربلا، به یک پروژه استراتژیک برای رژیم ایران تبدیل شده است که با استفاده از آن، اهداف مهم داخلی و خارجی اش را دنیال میکند.
روح الله خمینی و صدور انقلاب و تسلط بر جهان اسلام
در فوریه 1979 نظام پادشاهی در ایران سقوط کرد و روح الله خمینی و حلقه روحانیون وابسته به وی، قدرت را در اختیار گرفتند. خمینی از همان روزهای نخست، درحالیکه برای تثبیت قدرت و ایجاد یک حکومت استبدادی دینی در ایران تلاش میکرد، صدور افکار بینادگرایانه خود به کشورهای اسلامی و تسلط بر جهان اسلام را در دستور کار قرار داد. خمینی یک رهبر مذهبی شیعه بود و شیعیان در جهان اسلام در اقلیت قرار دارند، از اینرو، خمینی با برافراشتن پرچم مبارزه با آمریکا و نابودی اسرائیل، تلاش کرد تا خودش و رژیم اش را در ورای اختلافات شیعه و سنی قرار گیرد تا بتواند در جایگاه رهبری جهان اسلام قرار گیرد. با اینحال، رهبران رژیم ایران بخوبی میدانستد که پایگاه اصلی و پیش برنده استراتژی آنها در منطقه، شیعیان پیرو خمینی هستند که گویا اسلام ناب محمدی را نمایندگی میکنند.
در این چهارچوب، از همان روز نخست، نفوذ در عراق، که اکثریت جمعیت آن شیعه هستند برای رژیم خمینی اهمیتی استراتژیک داشت. از طرف دیگر، مرقد شش تن از امامان شیعه در عراق قرار دارد که مهمترین آنها، مرقد امام اول شیعیان حضرت علی در نجف و امام حسین در کربلا میباشد. حوزه علمیه نجف که مهمترین پایگاه مرجعیت جهان تشیع است نیز در عراق است. از اینرو، برای رژیم ایران، نفوذ در این کشور اهمیتی دو چندان داشته است.
رژیم خمینی در دو دهه اول انقلاب، با تأسیس و حمایت از گروههای سیاسی و نظامی شیعه عراقی مثل مجلس اعلای اسلامی عراق یا سپاه بدر، تلاش کرد تا نفوذ خود در عراق را گسترش دهد. حمله آمریکا به عراق در سال 2003 و سقوط صدام حسین وقدرت گرفتن شیعیان ، دست رژیم برای گسترش نفوذ در عراق را باز کرد. اکنون پس از 13 سال که از سقوط صدام میگذرد، رژیم ایران از نفوذ نظامی و سیاسی بسیار گسترده ای در عراق برخوردار است. سپاه قدس میلیشیاهای نظامی شیعه وابسته به خود در عراق را در ساختاری تحت نام حشد الشعبی یا بسیج مردمی سازماندهی کرده است که فرماندهی آن با هادی عامری و معاونت آن با ابو مهدی مهندس میباشد. این دو نفر قبلا فرمانده سپاه بدر وابسته به سپاه قدس بودند و هر دوی آنان نیز اعضای سپاه قدس میباشند.
از نظر سیاسی نیز رژیم ایران نفوذ بسیار گسترده ای در عراق دارد و گروهها و احزاب سیاسی متعددی در این کشور مثل سازمان بدر یا مجلس اعلای عراق نیز تحت امر رژیم ایران هستند. مسئولین رژیم ایران با تکیه بر نفوذ سیاسی و نظامی در عراق، رویای تسلط بر جهان اسلام با تکیه بر قدرت شیعیان را بطور جدی تری باور کرده اند. قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس در سخنرانی ای که در بهمن 92 در کرمان ایراد کرد این تفکرات را علنی کرد و از احیای هلال شیعه به رهبری رژیم ایران سخن گفت:
“از سال 40 هجری که امیر مومنان علی (ع) به شهادت رسید، 80 سال بنی امیه حکومت کرده، 600 سال بنی‌عباس حکومت کرده، 400 سال عثمانی‌ها حکومت کردند، هیچ کجا شیعه جرئت ابراز مذهب خودش و مذهبیت خودش را نداشت. احیای شیعه با مرجعیت ایران یک قطبیت و یک قدرت به ایران در بعد سیاسی، امنیتی و اقتصادی می‌دهد، اینکه می‌گویند هلال شیعی، سیاسی نیست، هلال شیعی، هلال اقتصادی است و مهمترین مسئله اقتصادی جهان، نفت است. ما می‌دانیم سه کشور در جهان ایران، عربستان و عراق بیشترین نفت جهان را دارند که عربستان نخست، ایران و عراق دوم و سوم هستند و تقریبا 70 درصد نفت جهان در این سه کشور واقع شده که همه این 70 درصد در منطقه شیعه‌نشین است.”
رهبری شیعیان جهان توسط رژیم، مستلزم نفوذ مذهبی در عراق و کسب موقعیت برتر در میان شیعیان این کشور است اما اکثریت شیعیان عراق و همچنین مرجعیت مذهبی در حوزه نجف، ، تحت کنترل یا تحت امر رژیم ایران و ولایت فقیه نیستد و بخش مهمی از آنان با دخالت های رژیم ایران و سیاست های منطقه ای اش مخالفند و این یک مانع بزرگ برای رژیم است. جمهوری اسلامی برای جبران این نقطه ضعف، از سال 2003، استراتژی مشخصی برای نفوذ در مراکز مذهبی شیعه عراق و در دو شهر نجف و کربلا را دنبال کرده است. با هدایت و هماهنگی سپاه قدس، نهادها و عوامل رژیم سرمایه گذاری های کلانی در نجف، کربلا، سامرا و کاظمین کرده اند و به کمک وابستگان عراقی خود، صدها هتل، مرکز تجاری و دسته جات مذهبی در شهرهای زیارتی عراق براه انداخته اند. از طرف دیگر، رژیم ایران با صرف دهها میلیون دلار تلاش میکنند تا روحانیون عراقی و ایرانی که در حوزه قم تحصیل کرده و به ایدئولوژی رژیم وفادارند، در حوزه های عراق و بویژه در نجف، نفوذ و قدرت بیشتری داشته باشند.
یکی از نهادهایی که استراتژی رژیم برای نفوذ مذهبی در عراق را به پیش میبرد، ستاد بازسازی عتبات عالیه است که پس از سقوط صدام و تحت امر خامنه ای تأسیس شده است و تحت کنترل سپاه قدس میباشد. رئیس کنونی ستاد بازسازی عتباب پاسدار حسن پلارک است که به گفته رسانه های رژیم، فرمانده سپاه قدس بوده است.به گفته پلارک ستاد بازسازی عتباب یک شورای امناء دارد که در راس آن نمایندگان خامنه ای، قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس و آخوند علی شیرازی نماینده ولی فقیه در سپاه قدس میباشند. یکی از مسئولین ستاد عتبات در گفتگوی رسانه ای تأکید کرد که این سازمان واسته به سپاه قدس است، و: هدف اصلی از تاسیس سازمان عتبات، بازسازی حرمین شریفین در عراق و سوریه و همچنین نهادینه کردن راهپیمایی اربعین حسینی و تجمع فرهنگی جهان است.
فعالیت های ستاد عتبات دو بخش مهم دارد، نخست بازسازی و توسعه اماکن زیارتی شیعیان در عراق و دیگری، بسیج نیرو و مشارکت در مراسم اربعین کربلا است. ستاد عتبات در همه شهرهای مهم ایران دفاتر جمع آوری نذورات مردمی درست کرده است اما بخش مهمی از بودجه آن توسط ولی فقیه و دولت تأمین میشود. به گفته حسن پلارک، این سازمان 5 هزار میلیارد تومان پروژه تعریف شده در عراق دارد که هم اکنون 2 هزار میلیارد تومان آن در حال اجرا است. یکی از مهمترین پروژه های ستاد عتبات، ساخت و توسعه صحن حضرت زهرا در کنار حرم حضرت علی در نجف است. این پروژه 1000 میلیارد تومان هزینه داشته و مسئول اجرای آن قرارگاه خاتم الانبیای سپاه بوده است و بخشی مهمی از آن تکمیل و در فروردین 95 افتتاح شد. ستاد بازسازی عتبات همچنین دهها مرکز درمانی برای زائران در نجف، کربلا سامرا و کاظمین تاسیس کرده است که مهمترین آن بیمارستان امام سجاد در کربلا میباشد که با بهترین امکانات پزشکی مورد بهره برداری قرار گرفته است.
پیاده روی اربعین
یکی دیگر از مهمترین وظائف ستاد عتبات عالیه، هماهنگی و تدارکات لازم برای شرکت ایرانیان و شیعیان از دیگر کشورها در راهپیمائی اربعین در عراق است. ستاد بازسازی عتبات، در همکاری با دیگر نهادها، تلاش میکند تا این مراسم را درجهت اهداف سیاسی رژیم مصادره کند. در این پروژه که اهمیت استراتژیک برای رژیم دارد، همه نهادهای مذهبی و وزارتخانه های مهم مثل وزارت خارجه و ارشاد مشارکت دارند و در سازمان حج و زیارت نیز ستاد اربعین تشکیل شده است. مسئولین و واعظان رژیم در طول سال و بویژه در ایام محرم با استفاده از منابر و از رسانه های عمومی، با روضه خوانی و استفاده از اعتقادات مذهبی مردم، آنها را را به شرکت در این مراسم تشویق کند. رژیم با پروژه اربعین، مجموعه ای از اهداف داخلی و اهداف سیاست خارجی و منطقه ای را دنبال میکند.
در داخل، رژیم با کارزار تبلیغی تلاش میکند تا فضای سینه زنی، عزاداری و روضه خوانی را گسترش داده و احساسات مذهبی مردم را تحریک و تا حد امکان، این احساسات را بنفع خود و مشروعیت بخشی به نظام مصادره کند. در جریان راهپیمائی اربعین، تمام رسانه های مهم رژیم این مراسم را مستقیم پخش میکنند تا فضای داخل را بنفع آن بسیج کنند. رژیم با سازماندهی متقاضیان شرکت در مراسم اربعین کربلا و کنترل سفر آنها، شبکه ای از موکب ها یا هیئت های عزاداری اربعین براه انداخته است و با ارائه خدمات به زائران، تلاش میکند تا از میان آنان یارگیری کرده و پایه ایدئولوژیک و وفادار به نظام را تقویت کند. رژیم با کنترل و سازماندهی هیئت های مذهبی که درگیر مراسم اربعین هستند، کنترل خود بر کلیه فعالیت های مذهبی ایرانیان را نیز بیشتر میکند.
از طرف دیگر، رژیم در تبلیغات خود، مراسم اربعین در کربلا را بعنوان نمادی از قدرت جهان شیعه و گامی در جهت پیروزی امت اسلام در جنگ با استکبار معرفی میکند، جنگی که گویا رهبری آن با ولی فقیه و جمهوری اسلامی است. یعنی، رژیم تلاش میکند با استفاده از اربعین، دستگاه ایدئلوژیک خود یعنی مبارزه با استکبار و صهیونیسم که پایه و اساس سیاست خارجی رژیم و اهرم کارآمدی برای جذب نیرو برای دستگاه سرکوب خود یعنی سپاه و بسیج است را توجیه کند و از این قدرت نمائی، برای مستحکم تر کردن نظام در داخل و ارعاب مردم استفاده نماید.
رژیم با پروژه اربعین و تلاش برای اعزام هرچه بیشتر زائر به عراق، اهداف منطقه ای مهمی را مد نظر دارد. یکی از آنان، بدست گرفتن و کنترل این مراسم در عراق است که هم اکنون تحت نظر دولت عراق و هیئت های مذهبی عراقی است و سپاه قدس تلاش میکند تا با استفاده از نیروهای وابسته به خود در عراق، خودش را متولی آن کند و بدین ترتیب، در دستگاه مذهبی عراق دست بالاتری داشته باشد و از این اتوریته مذهبی، در جهت اهداف سیاسی و نظامی خود در عراق و در منطقه بهره گیرد و از آن بعنوان پشتوانه ای برای فعالیت نظامی و سیاسی گروههای شیعه وابسته به خود در سراسر منطقه استفاده نماید. رژیم برای کنترل بیشتر این مراسم، تلاش میکند تا آنرا به یک حرکت سیاسی تبدیل کند و از اینرو، برخی از زائران ایرانی یا شیعیان خارجی که توسط رژیم به مراسم آورده شده اند، شعارها و یا پلاکاردهائی علیه آمریکا و متحدان منطقه ای آن میدهند و پرچم آمریکا و اسرائیل را آتش میزنند.. این همان روشی است که رژیم تلاش کرد در مراسم حج انجام دهد اما با مخالفت عربستان روبرو شد.
یکی دیگر از اهداف رژیم این است که در مقابل مراسم حج که تحت کنترل عربستان قرار دارد، مراسم اربعین را نمادی از قدرت شیعه و نشانی از نفوذ و قدرت خود در جهان اسلامی معرفی کند. یکی دیگر از مهمترین اهداف سپاه قدس این است که با دخالت هرچه بیشتر در این مراسم، از میان شیعیان عراقی و زائرانی که از دیگر کشورها که به کربلا می آیند یارگیری کند. در همین راستا، رژیم شبکه گسترده ای در کشورهای مختلف براه انداخته تا داوطلبین را در قالب هیئت های تحت کنترل خود به کربلا اعزام کند و از میان آنها، برای دیگر پروژه های خود یارگیری کند. در اروپا رژیم چند مرکز جذب زائر برای اعزام به کربلا دارد. در دیگر کشورها، بویژه در آفریقا، رژیم با استفاده از شبکه های خود مثل جامعه المصطفی یا مجمع جهانی اهل بینت، زائران اربعین را سازماندهی و به عراق اعزام میکنند.
مراسم اربعین، پروژه استراتژیک نظام برای توسعه طلبی های منطقه ای و تسلط بر جهان اسلام و همچنین، گسترش فضای روضه خوانی و سینه زنی در داخل و استفاده از آن برای مشروعیبت بخشی به نظام و یارگیری برای نهادهای امنیتی نظام است.
تمام مقاله هاى منتشر شده تنها بازتاب دهنده نظر نويسنده آن است**
