مرگ خاموش در اقلیم بلوچستان؛ بحران سلامت زنان باردار و نوزادان در سایه تبعیض و محرومیت
مرگ خاموش در اقلیم بلوچستان؛ بحران سلامت زنان باردار و نوزادان در سایه تبعیض و محرومیت
به گزارش کمپین فعالین بلوچ، اقلیم بلوچستان، فراتر از تقسیمات اداری فعلی و شامل مناطق بلوچ‌نشین در شرق و جنوب ایران، با بحرانی عمیق در حوزه سلامت مادران و نوزادان مواجه است. فقر ساختاری، تبعیض درمانی، امنیتی‌سازی فضا و بی‌توجهی به زیرساخت‌های بهداشتی، جان صدها زن و کودک را تهدید می‌کند.
امروز ۱۰ اردیبهشت ماه ۱۴۰۴، براساس اعلام دانشگاه علوم پزشکی جیرفت، طی سال گذشته، ۶ مادر باردار در منطقه جنوب شرقی ایران که از نظر فرهنگی و قومی بخشی از اقلیم بلوچستان محسوب می‌شود، جان خود را از دست داده‌اند.
دو مورد از این مرگ‌ها ناشی از تصادف و یک مورد مربوط به بدسرپرستی و آسیب‌های اجتماعی بوده است. دکتر علی‌اصغر خیرخواه، رئیس این دانشگاه، کمبود شدید تخت‌های ویژه نوزادان و نیروی متخصص را از عوامل مؤثر بر مرگ مادران باردار عنوان کرده است.
بر پایه گزارشی از سازمان حقوق بشری «کمپین فعالین بلوچ»، بین سال‌های ۱۳۹۸ تا فروردین ۱۴۰۴، دست‌کم ۷۴ مورد مرگ یا آسیب جدی مرتبط با مادران باردار، جنین و نوزادان در بلوچستان ثبت شده است. این موارد شامل مرگ در بیمارستان‌ها، سقط جنین، مرگ نوزادان حین عمل سزارین، عقیم‌سازی ناخواسته و خشونت‌های نظامی است.
در گزارش هایی که پیشتر کمپین فعالین بلوچ منتشر کرده، برخی پزشکان و مراکز درمانی بدون رضایت آگاهانه، اقدام به بستن لوله یا برداشت رحم زنان بلوچ کرده‌اند. این اقدامات با هدف کنترل جمعیت اهل‌سنت، به‌ویژه بلوچ‌ها، صورت گرفته است؛ سیاستی که برخی مسئولان حکومتی نیز به‌طور ضمنی آن را تایید کرده‌اند.
در همین زمینه، احمد سالک، نماینده سابق اصفهان در مجلس، در سال ۱۳۹۳ هشدار داده بود: «جمعیت اهل‌سنت با پوشش وهابیت در حال افزایش است»؛ اظهاراتی که با واکنش مولانا عبدالحمید، امام جمعه اهل سنت زاهدان، مواجه شد. وی این سخنان را «تفرقه‌افکنانه و خطرناک» خواند.
در سال ۱۳۹۹، محمدباسط درازهی، نماینده وقت سراوان، اعلام کرد که در بخش بم‌پشت، ۲۸ زن باردار به دلیل نبود خدمات بهداشتی جان باخته‌اند. با وجود این آمار، هیچ‌کدام از دانشگاه‌های علوم پزشکی منطقه واکنشی رسمی نشان ندادند و هویت جان‌باختگان نیز رسانه‌ای نشد.
دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر در سال ۱۴۰۰ گزارش کرد که مرگ مادران باردار در حوزه این دانشگاه نسبت به سال قبل ۵ برابر افزایش یافته و هویت ۱۲ مادر جان‌باخته را منتشر کرد. این دانشگاه علت مرگ پنج نفر از آن‌ها را کووید-۱۹ اعلام کرد، اما خانواده‌ها این ادعا را رد کردند.
در اسفند ۱۴۰۰، حافظ احمدسعید ملازئی، امام جمعه موقت چابهار، از وضعیت بحرانی بیمارستان امام علی چابهار انتقاد کرد و گفت: «آنچه در این بیمارستان می‌گذرد، شرم‌آور است. مردم ما موش آزمایشگاهی نیستند.»
اقلیم بلوچستان، شامل مناطق بلوچ‌نشین در استان‌های سیستان‌وبلوچستان، جنوب کرمان فعلی و شرف هرمزگان، با سطحی از محرومیت مواجه است که جان مادران و نوزادان را در معرض خطر جدی قرار داده. نبود عدالت درمانی، نگاه امنیتی به منطقه، و نادیده‌گرفتن حقوق باروری زنان، موجب مرگ‌های قابل پیشگیری و نقض گسترده حقوق بشر در این منطقه شده است.
