آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی روز یکشنبه ۱۴ خرداد، در سخنانی اعلام کرد که چالش و سازش هر دو هزینه‌هایی را در پی دارد اما چالش اگر عقلانی باشد، کم‌هزینه‌تر از سازش است.

در سخنانی به مناسب سالگرد درگذشت بنیانگذار جمهوری اسلامی، آیت‌الله خمینی، رهبر ایران گفت که «چالش با قدرت‌های بزرگ هزینه دارد اما سازش با آن هم هزینه دارد».

او افزود که «دولت سعودی برای اینکه با رئیس‌جمهور جدید آمریکا سازش کند، مجبور می‌شود بیش از نیمی از ذخایر مالی خود را در خدمت هدف‌ها و طبق میل آمریکا هزینه کند».

اشاره‌ای به قرارداد اخیر تسلیحاتی که به ارزش بیش از یکصد میلیارد دلار، بین عربستان سعودی و ایالات متحده به امضا رسید، و حتی نگرانی مقام‌های اسرائیلی را هم در پی داشت. گرچه دولت آمریکا تأکید کرده که همچنان خود را به برتری نظامی اسرائیل در منطقه متعهد می‌داند.

آقای خامنه‌ای نتیجه گرفت که سازش هم هزینه دارد و اگر چالش «عقلایی، منطبق بر منطق، و با اعتماد به نفس باشد»، هزینه‌اش به مراتب از هزینه سازش کمتر است.

این اظهارات در حالی است که اصرار جمهوری اسلامی به پیگیری برخی سیاست‌های منطقه‌ای و بین‌المللی‌اش، از جمله برنامه بحث‌برانگیز هسته‌ای در سال‌های اخیر زمینه‌ساز انزوای ایران در محافل بین‌المللی بوده است.

پیگیری برنامه جنجالی هسته‌ای در ایران، که نزدیک به دو سال سرانجام بعد از مدت‌ها گفت‌وگو به توافق هسته‌ای وین منجر شد، زنجیره‌ای از «تحریم‌های اقتصادی گزنده» را به ایران تحمیل کرد که گرچه پس از توافق وین اعمال آنها متوقف شد، اما اثرات این تحریم‌ها همچنان اقتصاد ایران را آزار می‌دهد و مقا‌م‌های ایرانی را واداشته که برنامه‌ای موسوم به اقتصاد مقاومتی را دنبال کنند.

گرچه چهره‌هایی چون حسن روحانی ابراز کرده‌اند که با تعامل با دیگر کشورها می‌توان از اثرات باقی‌مانده از تحریم‌ها عبور کرد، و آقای روحانی در تبلیغات انتخاباتی خود تأکید کرد که «اگر مردم رأی دهند و رهبری بخواهد» دولتش برچیده شدن دیگر تحریم‌ها را نیز دنبال می‌کند.

روز یکشنبه اما رهبر ایران به مسئولان کشور توصیه کرد که «تسلیم زورگویی نشوند، و فریب قدرت‌ها را نخورند» و افزود که اگر در مقابل آنها عقب‌نشینی شود، «مطالبه‌ای جدید مطرح می‌کنند» و این مطالبات متوقف نخواهد شد.

آیت‌الله خامنه‌ای پس از آن گفت که از نگاه او «انقلابی‌گری یعنی مسئولان کشور، هدفشان را راضی کردن قدرت‌های مستکبر قرار ندهند».

اظهاراتی در تقابل با آنچه حسن روحانی در مورد پیام حضور مردم در انتخابات برای ادامه «تعامل با دنیا» بیان کرده بود.

رهبر ایران در این سخنان همچنین اشاراتی به شرایط کشور در دهه ۶۰ شمسی، در دوره رهبری آیت‌الله خمینی داشت و گفت «به کسانی که اهل فکر هستند و راجع به دهه ۶۰ قضاوت می‌کنند، توصیه می‌کنم جای شهید و جلاد عوض نشود».

او افزود که در دهه ۶۰ «ملت ایران مظلوم واقع شد، و تروریست‌ها و منافقین و پشتیبانان آنها و قدرت‌هایی که آنها را به وجود آوردند به ملت ایران جفا کردند».

این اظهارات در حالی است که پس از چند دهه سکوت در میان مسئولان و رسانه‌های داخلی در مورد اعدام‌های گروهی دهه ۶۰ به‌ویژه اعدام‌های سال ۶۷، انتشار یک فایل صوتی از آیت‌الله منتظری، قائم مقام وقت رهبر جمهوری اسلامی، در انتقاد از این حادثه، باعث بار دیگر اعتراض‌های بازماندگان این اعدام‌ها و فعالان حقوق بشر در مورد این حادثه در رسانه‌ها طنین‌انداز شود.

آقای منتظری در آن زمان در دیدار با هیئت تصمیم‌گیرنده اعدام‌ها که از جمله مصطفی پورمحمدی وزیر کنونی دادگستری، و ابراهیم رئیسی نامزد اصولگرایان در انتخابات اخیر، آنها را در زمره «بزرگترین جنایتکاران تاریخ ایران» توصیف کرده بود.

نامزدی آقای رئیسی در انتخابات اخیر بار دیگر موضوع مشارکت او در اعدام‌های دهه ۶۰ را به موضوعی داغ بدل کرد، و هر چند او سعی کرد در برنامه‌های تبلیغاتی‌اش واکنشی به انتقادها در این زمینه نشان ندهند، حسن روحانی در فرصت‌های مختلف در آخرین هفته تبلیغات انتخاباتی بهره جست تا یادآوری کند «مردم کسانی را که ۳۸۸ سال حکم زندان و اعدام صادر کردند، قبول ندارند».

گرچه در توصیف نامزدهای تأیید صلاحیت شده در انتخابات اخیر، شیرین عبادی حقوقدان و برنده ایرانی جایزه نوبل گفته بود که هیچیک از آنها کارنامه حقوق بشری قابل قبولی ندارند.

«برنده و بازنده انتخابات ظرفیت نشان دادند»

بخش دیگری از سخنان رهبر جمهوری اسلامی در روز ۱۴ خرداد، به موضوع انتخابات اخیر ریاست جمهوری اختصاص داشت.

در این زمینه آقای خامنه‌ای حضور بیش از ۴۰ میلیون نفر در انتخابات را نشانه تأیید و اعتماد به نظام جمهوری اسلامی توصیف کرد و گفت که ممکن است «کسانی به نظام گله‌مند باشند» اما وقتی در چاچوب نظام رأی می‌دهند یعنی «آن را کارآمد می‌دانند».

رهبر ایران همچنین گفت که گرچه شورای نگهبان صحت انتخابات را تأیید کرده، اما «اعلام کردند و به ما هم گزارش رسیده که تخلفاتی صورت گرفت است».

او تصریح کرد که گرچه این تخلفات اثری بر نتایج انتخابات نمی‌گذارد، ولی «تخلف، تخلف است و مسئولان با جدیت دنبال کنند و متخلفین را مشخص کنند تا اینگونه تخلفات در انتخابات‌های گوناگون بر افتد».

موضوع بروز تخلفات انتخاباتی تاکنون چندین بار از سوی ابراهیم رئیسی نامزد شکست خورده انتخابات مطرح شده و این چهره اصولگرا حتی پس از تأیید صحت انتخابات از سوی شورای نگهبان هم، خواستار رسیدگی به تخلفات «مهندسی‌شده» در انتخابات شد.

این در حالی است که آقای رئیسی که در زمان انتخابات مناقشه‌برانگیز سال ۸۸، از مسئولان ارشد دستگاه قضایی بود، به شدت معترضان به نتایج انتخابات را که معتقد به بروز «تخلفات مهندسی‌شده» بودند، مورد انتقاد قرار داده و خواستار برخورد با آنها بود.

رهبر ایران اما در سخنان روز شنبه خود از «بداخلاقی‌ها» و «اتهام زدن به برخی دستگاه‌ها» در دوره تبلیغات انتخاباتی انتقاد کرد، اما گفت که «گذشته، گذشته است، و باید ادامه پیدا نکند».

رقابت‌های انتخاباتی امسال شاهد اخلاف نظرهای شدید میان نامزدها به ویژه در حوزه‌های اجتماعی و اقتصادی بود، و نامزدها به ویژه در مناظره‌های انتخاباتی از تبادل هیچ اتهامی به یکدیگر خودداری نکردند.

اکنون اما آقای خامنه‌ای توصیه کرد که چه آنها که در این انتخابات نامزدشان رأی آورده، و چه گروهی که نامزد آنها رأی نیاورده از خود «ظرفیت و حلم» نشان دهند.

او در این زمینه به انتخابات سال ۸۸ اشاره کرده و معترضان به نتایج آن انتخابات را متهم کرد که از خود ظرفیت نشان ندادند و باری کشور مشکلاتی به وجود آوردند.

آفای خامنه‌ای همچنین گفت که رئیس‌جمهور «طبق قانون اساسی از امکانات بسیاری در کشور برخوردار است» و از دولت خواست با اهمیت دادن به تولید و اشتغال «درندگی در عمل کردن به وعده‌ها نداشته باشد».

رهبر ایران پیشتر هم در پیامی به مناسبت برگزاری انتخابات، در بیان مطالبات خود از دولت عمدتاً به مطالبی اشاره کرد که در دوران تبلیغات انتخاباتی از زبان نامزدهای رقیب آقای روحانی عنوان شده بود؛ مواردی چون «رعایت قشرهای ضعیف»، «توجه به روستاها و مناطق فقیر»، «اولویت در برخورد با فساد و آسیب‌های اجتماعی» و «کار و تلاش جوانانه برای حل مشکلات».

«در مسائل جهانی صدایی واحد از کشور شنیده شود»

آقای خامنه‌ای در ادامه سخنان خود، تأکید کرد که دولت باید در مقابل تحریم‌های آمریکا «کشور را مقاوم کند» چرا که آمریکایی‌ها «با کمال وقاحت» هر روز ساز جدیدی کوک می‌کنند.

او گفت که در مسائل جهانی باید «صدای واحدی از کشور شنیده شود» و «صداهای گوناگون از مسئولان شنیده نشود».

رهبر ایران پس از آن به «مشکلات عظیم مسلمانان» در یمن، سوریه، بحرین و لیبی اشاره کرده و با انتقاد از مداخله عربستان سعودی در یمن، گفت که «دولت سعودی از ۱۰ یا ۲۰ سال دیگر هم این روش را پیش بگیرد، بر مردم یمن پیروز نخواهد شد».

او «حضور عربستان سعودی در بحرین» را هم «غیر منطقی» خواند و گفت که مشکل بحرین باید از طریق «صحبت کردن مردم بحرین با حکومت خود» حل شود.

آقای خامنه‌ای گفت که در مورد سوریه هم معتقد است «حضور کشورهای بیگانه بر خلاف اراده دولت و ملت سوریه است، و مسائل این کشور هم باید با گفت‌وگو حل شود».

او پس از آن ابراز عقیده کرد که «در سوریه، بحرین و یمن، و در همه جای دنیای اسلام، دشمنان جنگ‌های نیابتی به راه می‌اندازند».

ایران که از سوی برخی کشورهای عربی، از جمله بحرین و یمن متهم به مداخله در امور کشورهای منطقه است و به این دلیل روابطی متشنج با کشورهای عربی دارد، همواره حمایت خود از شورشیان یمن و معترضان بحرین را معنوی توصیف کرده است.

در مورد سوریه هم ایران می‌گوید که معتقد به گفت‌وگو بین گروه‌های سوری برای حل مناقشه چند ساله در این کشور است. در این زمینه ایران تاچندی پیش ادعا می‌کرد که تنها در حوزه‌های مستشاری به دولت بشار اسد کمک می‌کند، اما پس از فرا رفتن تلفات نیروهای ایرانی در سوریه، مدعی شده است که حضور نظامی‌اش در این کشور «به دعوت دولت قانونی سوریه» است.

حضور نظامی ایران در سوریه، نگرانی‌هایی را در میان کشورهای عربی، اسرائیل و کشورهای غربی برانگیخته و به اذعان مقام‌های ایرانی بیش از یک هزار ایرانی در جریان درگیری‌های سوریه کشته شده‌اند.

جمهوری اسلامی نیروهای خود در سوریه را مدافعان حرم توصیف می‌کند، اما بیشتر این نیروها نه در دمشق که آرامگاه سیده زینب در آن قرار داد، بلکه در مناطقی چون حلب که از صحنه‌های اصلی درگیری میان هواداران اسد با معارضان سوری است، کشته شده‌اند.