گنجی: ایران باید خطر جنگ منطقه ای را جدی گرفته و از آن بگریزد

اکبر گنجی

منبع: رادیو زمانه ، ۲۲ آبان ۱۳۹۶(با اضافات بسیار)

خطر جنگ جدی است، حتی اگر هیچ کس خواهان آن نباشد. سطح نزاع و مقابله به اندازه ای رسیده است، که یک اشتباه، یا یک برداشت نادرست از عمل رقیب/دشمن، یا اعمال بازیگران بیرون منطقه هم می تواند به جنگی ناخواسته و بزرگ و منطقه ای منتهی شود. چه رسد به این که برخی موفقیت خود را در جنگ می بینند و جنگ به عنوان جنگ برای آنان مطلوب است. کوشش می کنم تا این مدعا را با شواهد و قرائن تأیید کرده و از صلح دفاع کنم.

در خاورمیانه یک آرایش قوای پیچیده می ‌بینیم: آمریکا، روسیه، چین، اسرائیل، عربستان سعودی، بریتانیا، فرانسه، امارات متحده، قطر، ترکیه، مصر، ایران، و…مهمترین بازیگران جنگ قدرت در این منطقه هستند. اتفاقاً بازیگری چون چین که حضور نظامی ندارد، نقش بسیار مهمی بازی کرده و می‌کند و به همین دلیل آمریکا آن را بزرگترین خطر برای خود به شمار آورده و استراتژی خود را معطوف به چین هم کرده است.

در جنگ قدرت منطقه ای، دولت ها به عنوان بازیگران اصلی به دنبال “منافع” خویش اند. برای رسیدن به منافع، دست به هر کاری زده و می زنند. جا به جا شدن متحدان و دشمنان، یکی از پدیدارهای صحنه نبرد است. همه از دروغ، تهمت، فریب، توطئه، کودتا و جنگ داخلی استفاده کرده و می کنند. تبلیغات نقش مهمی در جنگ قدرت داشته و دارد. انقلاب ارتباطات این امکان را فراهم آورده که دروغ و تهمت و فریب را از طریق رسانه های اصلی جا انداخت و “افکار عمومی” را ساخت.

مطلوبیت جنگ

“جنگ خوب است”، خوب است برای افراد و گروه‌ها و دولت‌هایی که منافع آنها را تأمین می ‌کند. این منافع چیست؟

اول- افزایش بودجه نظامی کشورها و خرید صدها میلیارد دلار تسلیحات از مهمترین تولید کنندگان (آمریکا، روسیه، اسرائیل، و…).

به گزارش موسسه تحقیقات صلح بین المللی استکهلم (SIPRI)، در سال ۲۰۱۶ دولتها ۱۶۸۶ میلیارد دلار برای مقاصد دفاعی و نظامی هزینه کرده اند. این رقم ۰.۴ درصد بالاتر از سال ۲۰۱۵ میلادی است. آمریکا با ۶۱۱ میلیارد دلار در رتبه اول قرار دارد. چین با ۲۱۵ میلیارد دلار در رتبه دوم است. روسیه با ۶۹.۲ در رتبه سوم قرار دارد. عربستان سعودی ۶۳.۷ میلیارد دلار در مقام چهارم جهانی قرار دارد. امارات متحده و اسرائیل ۲۲.۸ و ۱۸ میلیارد دلار به ترتیب در رتبه های ۱۴ و ۱۵ جهانی قرار دارند. ترکیه بودجه نظامیش برای سال ۲۰۱۸ را ۳۱ درصد افزایش داد.

به گزارش موسسه تحقیقاتی صلح استکلهم، فروش سلاح در سال ۲۰۱۵ به ۲۰۹.۷ میلیارد دلار رسید که ۳ درصد کمتر از سال ۲۰۱۴ بود. فروش تسلیحات روسیه به ترتیب در سال های ۲۰۱۳، ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ ، ۲۰ درصد و ۴۸ درصد و ۶.۲ درصد رشد داشته است. آمریکا به عنوان بزرگترین فروشنده تسلیحات، در سال ۲۰۱۵ ، ۴۰ میلیارد دلار و در سال ۲۰۱۶ ، ۳۳ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار سلاح فروخته است. ترامپ که به زور به همه سلاح می فروشد، به احتمال بسیار این رقم را افزایش چشمگیری داده است. ترامپ در ۶ نوامبر ۲۰۱۷ به ژاپنی ها گفت برای محافظت از خودتان در برابر خطر کره شمالی از ما تسلیحات نظامی بخرید.

راشد الشمسی، معاون نیروی هوایی امارات، گفت:”ما به فن آوری جدید علاقه‌مند هستیم و بنابر این در اختیار داشتن جنگنده نسل پنجم موردی است که به نفع نیروی هوایی و پدافند امارات است”. این سخن نشانه خرید جنگنده «اف-۳۵ » از آمریکا است.

دوم- سلاح ها در جنگ مصرف شده و معایب آن ها برملا می شود. سپس کمپانی های سازنده با رفع معایب، سلاح های جدیدشان را به فروش می رسانند.

سوم- جنگ ها هزینه های غیر تسلیحاتی فراوانی دارند. برای تأمین آن نیازهای جنگی، باز هم باید هزینه کرد و کالا وارد کرد.

چهارم- وقتی جنگ همه زیرساخت های کشوری را نابود کرد، پس از پایان جنگ، صدها میلیارد دلار باید هزینه بازسازی کشور نابود شده شود. این جا رقابت بازسازی حول صدها میلیارد دلار شکل می گیرد. اگر جنگ منطقه ای درگیرد، چند تریلیون هزینه بازسازی منطقه خواهد شد.

پنجم- نفت و اسرائیل، خاورمیانه را بسیار مهم کرده اند. مطابق قوانین مصوب کنگره آمریکا، دولت آمریکا مکلف است تا برتری استراتژیک نظامی اسرائیل بر کل خاورمیانه را تأمین کند. آمریکا- درست برخلاف چین- دیگر به واردات نفت خاورمیانه محتاج نیست. اما به هزینه شدن درآمدهای نفتی به سود آمریکا نیازمند است. هدف آمریکا از کنترل خاورمیانه، کنترل سیاسی منابع نفتی‌ آن است تا بتواند از آن به عنوان اهرمی دربرابر چین که روزانه چند میلیون بشکه‌ نفت از خاورمیانه وارد می ‌کند، استفاده کند. اسرائیل جنگ های بسیاری در منطقه راه انداخته است. برای این که نابودی کشورها ، ارتش ها و جوامع مسلمان منطقه را به نفع خود می بیند.

ششم- سلطه بر خاورمیانه، تا اطلاع ثانوی برای همه قدرت ها هدفی مطلوب است. جنگ یکی از راه های تأمین سلطه بر منطقه است. هر کس ادعای رهبری جهانی دارد، منطقه مهم خاورمیانه را نمی تواند نادیده بگیرد.

چین بازیگری که می خواهد به قدرت اول جهانی تبدیل شود

اصلاحات اقتصادی چین از ۱۹۷۸ آغاز شد. اصلاحات اقتصادی همراه با اصلاح سیاست خارجی بود. سیاست خارجی ای که راه دوستی با همه کشورها را گشود و ادعا می کرد به هیچ وجه به دنبال تنش، بحران و نظامی گری نبوده و صلح را دنبال می کند. با گشودن درهای اقتصاد، راه سرمایه گذاری خارجی گشوده شد. به گزارش بانک جهانی، میانگین سالانه سرمایه گذاری خارجی مستقیم در چین در دوره ۳۵ ساله، ۲۰۱۶- ۱۹۸۲ ؛ حدود سالی ۸۴ میلیارد دلار بوده است. “لیبرالیزه کردن کنترل شده اقتصاد”، میانگین رشد اقتصادی این کشور در دوره ۳۹ ساله ۲۰۱۶- ۱۹۷۸ را سالانه به ۹.۷ درصد رساند. آمریکا حدود یک و نیم تریلیون دلار به چین بدهکار است. چین بازارهای آمریکا را فتح کرده و تراز تجاری چین و آمریکا در ۷ سال گذشته ۲ تریلیون و ۲۶۰ میلیارد دلار به سود چین و به زیان آمریکا بوده است.

اخیراً کنگره حزب کمونیست برگزار شد و قدرت بی نظیری به رئیس جمهور چین واگذار کرد. نقشه راه او این است که چین را تا سال ۲۰۵۰ به قدرت نظامی اول جهان تبدیل سازد.

چین از راه سرمایه گذاری های بزرگ اقتصادی به منافع خود دست می یابد. طرح بزرگ “جاده ابریشم”، یکی از طرح های خیره کننده و در عین حال متکی ساز اقتصاد کشورها به چین است. مطابق برآورد نیویورک تایمز ۱۳ می ۲۰۱۷، هزینه ساخت این جاده حدود یک تریلیون دلار است.

از زمان اوباما خطر قدرت گیری چین جدی گرفته شد و دولت آمریکا استراتژی خود را به مقابله با این فرایند قرار داد. در پائیز ۲۰۱۱ دولت اوباما استراتژی چرخش بنیادین آمریکا به سمت “آسیا- اقیانوسیه” را اعلام کرد که هف اصلی آن چین بود. تأسیس پایگاه های جدید نظامی در استرالیا یکی از ارکان این استراتژی بود. ترامپ هم همین سیاست را در پیش گرفت. آشوب و بی ثباتی خاورمیانه نه تنها مانعی در برابر اجرای طرح “جاده ابریشم” خواهد بود، بلکه می تواند تأمین نفت مورد نیاز چین را هم به خطر بیندازد.

عربستان سعودی بازیگری شکست خورده

عربستان سعودی با اتکای به صدها میلیارد دلار درآمدهای نفتی، خرید مدرنترین تسلیحات نظامی، کمک های مالی به دولت ها و گروه ها و افراد، اسلام وهابی، وجود کعبه و مرقد پیامبر- که عنوان “خادم حرمین شریفین” را برایش به ارمغان آورده- یکی از قدرت های مهم منطقه بوده و هست. عربستان از گذشته های دور- پیش از انقلاب ایران- درگیر خاورمیانه بود. یکی از محرکان صدام به تجاوز نظامی به ایران بود و در طول جنگ، حامی مالی و نظامی صدام حسین بود. در لبنان و دیگر کشورهای منطقه در حال رقابت با ایران و دیگر کشورها بود تا سلطه خود را بر منطقه بگستراند. پس از سقوط صدام حسین، ملک عبدالله پاشاه وقت عربستان بارها از دولت جرج بوش تقاضا کرد که به ایران حمله نظامی کرده و “سر مار را قطع کنید“. کمی قبل از انقلاب ایران، عربستان با همکاری آمریکا و امارات و پاکستان، نیروهای جهادی چون بن لادن را به افغانستان جهت مبارزه با اتحاد جماهیر شوروی اعزام کرد و طالبان و القاعده را به وجود آوردند(رجوع شود به مقاله “آمریکا و عربستان سعودی چگونه سازمان های تروریستی طالبان و القاعده را ساختند؟ “). در عراق و سوریه هم در ساختن گروه های تروریستی چون داعش نقش مستقیم داشت( رجوع شود به مقاله “القاعده ای/ داعشی کردن عراق و گسترش استفاده از ماشین چمن زنی آمریکا“). در جنگ سوریه مشارکت فعال برای سرنگونی حکومت بشار اسد و به قدرت رساندن گروهای اسلام گرای حامی خود داشت. صدها بار به طور علنی اعلام کردند که اسد باید برود و برای سرنگونی او به زور نظامی متوسل خواهند شد. اما سیر تحولات جنگ داخلی و نیابتی سوریه به زیان سعودی ها تمام شد. پول بسیاری خرج کردند و گروه های اسلام گرایشان هم شکست خوردند. در سوریه اینک بخش های وسیعی در کنترل دولت قرار دارد، بخش های دیگری در کنترل آمریکا و گروه های کرد متحدش قرار دارد. بخش دیگری در دست ترکیه و گروه های وفادار با اوست. شکست داعش و القاعده سوریه، شکست سعودی هاست.

وقتی ملک سلمان به پادشاهی رسید، برخلاف سنت آل سعود و وصیت بنیانگذار سعودی- فرزند خود- محمدبن سلمان- را نائب ولیعهد کرد. هدف روشن این پدرسالخورده و پسر جوان، پادشاهی محمد سلمان بود. منتهی پسر برای پادشاهی عجله بسیار داشت و دارد. ابتدأ ولیعهد را عزل و در منزلش حصر کردند و محمد ولیعهد سعودی شد. برای قبضه قدرت، شاهزاده های جوان وفادار به خود از آل سعود را جایگزین شاهزاده های سالخورده کرد و نام آن را اصلاحات سیاسی گذارد. مخالفان و رقبای احتمالی را برکنار و به حاشیه راند.

محمدبن سلمان جنگ یمن را در ابتدای فروردین ۱۳۹۴ آغاز کرد. برخی تحلیل گران با توجه به جنگ چند دهه پیش سعودی ها با یمن و وطن پرستی یمنی ها، در همان روزهای آغاز نوشتند که عربستان در این جنگ پیروز نخواهد شد. سعودی ها با تمامی فجایعی که در یمن به وجود آوردند(عفو بین‌الملل و دیدبان حقوق بشر حملات عربستان را “جنایات جنگی” خوانده اند) ، در این جنگ هم تاکنون به پیروزی دست نیافته اند. به گزارش سازمان ملل از زمان مداخله ائتلاف عربستان در یمن نبردها و حملات هوایی بیش از ۸۶۷۰ نفر کشته و نزدیک به ۵۰ هزار زخمی به جا گذشته است. بیش از ۶۰ درصد کشته ها غیرنظامی هستند. سازمان ملل اخیرا اعلام کرد که محاصره یمن توسط سعودی ها به “بزرگترین قحطی جهان” انجامیده که نتیجه آن “میلیون ها قربانی” خواهد بود.

آلیا آلانا در نیویورک تایمز ۱۲ نوامبر ۲۰۱۷ در مقاله ای دردناک و غم انگیز با استناد به گزارش سازمان بهداشت جهانی که گفته ، امسال بیش از ۵۰۰ هزار یمنی مبتلا به وبا شده اند و تاکنون افزون بر ۲ هزار تن آن ها که اکثرشان کودک بوده اند، از دنیا رفته اند، همچنین صلیب سرخ بین الملل هم انتظار دارد که تا پایان ماه دسامبر یک میلیون نفر دیگر بر تعداد مبتلایان به وبا افزوده شود، نوشته جنگ و بمباران یمن نویدبخش بدبختی ها و عامل شیوع انواع بیماری ها شده است. عربستان سعودی تصفیه خانه های فاضلاب یمن را هم بمباران و نابود کرده است. نیروگاه برق صنعا را بمباران و نابود کرده است. سازمان ملل برآورد کرده است که حدود 7 میلیون نفر در یمن در آستانه قحطی قرار دارند و ۹۰۰ هزار نفر هم آلوده به وبا هستند.

سناتور کریس مورفی، در ۱۴ نوامبر ۲۰۱۷ در ۱۵ دقیقه گزارش بسیار دردناکی، از بلایی که سعودی ها بر سر یمن آورده اند، به کنگره آمریکا ارائه کرد. او گفت ، عربستان سعودی با کمک آمریکا از سلاح گرسنگی و بیماری فراگیر علیه میلیون ها تن از مردم یمن برای پیروزی در جنگ یمن استفاده می کند.

محمدبن سلمان سپس به سراغ قطر رفت و کشورهای حوزه خلیج فارس و دیگران را هم مجبور کرد تا از سیاست سعودی ها پیروی کنند. اما تحریم کامل قطر و قطع روابط با این کشور نیز تاکنون دستاوردی برای سعودی ها نداشته است. با این عمل، قطر نه تنها بیشتر به اتحاد با ترکیه رسید، بلکه از کمک های ایران هم استفاده کرد و روابطش با ایران را قوی تر از قبل از عمل سعودی ها کرد.

عربستان سعودی قبل از آن، روابط خود را با ایران قطع کرده بود و کشورهای بسیاری را با پول همراه خود کرد. سیاست همراه سازی کشورها برای جنگ و بی ثباتی، برای سعودی ها هزینه مالی بسیاری داشته است. ذخأیر ارزی عربستان سعودیاز ۷۳۷ میلیارد دلار در ماه اوت ۲۰۱۴ به ۴۸۷ میلیارد دلار در ماه جولای۲۰۱۷ کاهش یافت. البته بخشی از این کاهش ناشی از کاهش قیمت نفت است. اما در عین حال، مهمترین دلیل آن کسر بودجه داخلی‌ و هزینه سرسام آور ماجراجویی‌های خارجی‌ است.

عربستان سعودی برای جبران شکست های یاد شده، بیرون آمدن پیروزمندانه از یمن، و دور کردن اذهان از پادشاهی سریع محمدبن سلمان، جنگ قدرت منطقه ای را به لبنان کشاند. حریری را به ریاض فراخواند و مجبور به استعفأ کرد. برآورد سعودی ها این بود که اسرائیل و آمریکا به کمک او خواهند آمد تا جنگی علیه ایران و متحدان منطقه ای اش راه بیندازند. در لبنان هم شیعیان و اهل تسنن به جنگ هم خواهند رفت.

عربستان سعودی، کویت، بحرین و امارات متحده در ۹ نوامبراز اتباع کشورشان که در لبنان سکونت دارند خواستند هرچه زودتر خاک لبنان را ترک کنند. این عمل علامت آغاز جنگ بود. عربستان سعودی با اتهام هایی نظیر “نیروهای حوثی با موشک بالستیک ساخت ایران از داخل خاک یمن ریاض پایتخت عربستان را هدف گرفته اند” و دخالت های تروریستی ایران در کشورهای عربی؛ خواستار تشکیل اجلاس فوق العاده واضطراری وزرای خارجه اتحادیه عرب شده است. اجلاس وزرای خارجه اتحادیه عرب در ۱۹ نوامبر ۲۰۱۷ تشکیل و با صدور بیانیه ای ضد ایرانی پایان یافت. آنان از دولت‌های عضو خواستند که برای مطرح کردن پرونده ایران در شورای امنیت- به دلیل “اقدامات تهدید آمیز”- تلاش کنند.

یوشکا فیشر، وزیر خارجه اسبق آلمان، در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۷ در پراجکت سیندیکت توضیح داد که تحولات داخلی عربستان سعودی نیازمند دشمن سازی خارجی، ملی گرایی و یک جنگ خارجی است. او نوشت:”عربستان نیازمند یک دشمن قانع کننده است. ایران شیعه که عربستان برای برتری منطقه ای نیز با آن رقابت می کند، دشمن ایده آلی است. تا کنون، نبرد برای برتری بر ایران، به جنگ های نیابتی در سوریه و یمن با پیامدهای فاجعه بار انسانی محدود شده است.در بلندمدت، رقابت عربستان و ایران، خاورمیانه را شکل خواهد داد…اکنون سوال این است که آیا لبنان بار دیگر درگیر جنگ داخلی می شود و آیا عربستان سعودی برای پس زدن ایران، اسرائیل و آمریکا را درگیر مقابله با حزب الله می کند؟…نباید به آن[انتقال قدرت و تحولات سیاسی داخلی] اجازه شکست داد اما موفقیت آن احتمالا در گروی افزایش تنش ها در منطقه و افزایش احتمال جنگ خواهد بود”.

محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، وزیر خارجه قطر، جمعه ۱۷ نوامبر در واشنگتن با انتقاد از عربستان، استعفای نخست‌ وزیر لبنان از ریاض را مشابه محاصره تحمیل‌ شده بر قطر دانست. او گفت که “شاهد الگویی از بی‌مسئولیتی و رهبری بی‌ملاحظه در منطقه هستیم که صرفاً با قلدری در حال تلاش برای وادارکردن کشورها به سرسپردگی است. دقیقاً همان اتفاقی که شش ماه پیش برای قطر رخ داد، اکنون بر سر لبنان آمده. رهبران عربستان و امارات متحد عربی باید بفهمند که…حق دخالت در امور داخلی دیگر کشورها را ندارند”.

آمریکا و عربستان سعودی

باراک اوباما در مصاحبه آپریل ۲۰۱۶ با جفری گلدبرگ، انتقاداتش از عربستان سعودی را مطرح ساخت. گلدبرگ می نویسد، اوباما از این که سیاست خارجی‌ سنتی‌ آمریکا او را مجبور می‌ کند که به عربستان سعودی به عنوان ‌یک متحد نگاه کند، بسیار عصبانی است. اوباما گفت، زمانی که با مالکولم ترنبال نخست وزیر استرالیا گفت و گو می کرد، با او درباره پول‌هایی‌ صحبت کرد که عربستان در دهه ۱۹۹۰ در مدارس اندونزی هزینه کرده بود تا وهابیسم و ایدئولوژی بنیادگرایانه اسلامی که رهبران عربستان می‌ پسندند را تدریس کنند، و در نتیجه به عقیده اوباما اسلام در اندونزی[جایی‌ که او در کوچکی آنجا بود] کنونی بیشتر حالت عربی‌ دارد تا شرق آسیایی. آنوقت ترنبال از اوباما می پرسد: “مگر عربستان سعودی دوست شما [آمریکا] نیست؟” اوباما پاسخ می دهد که “موضوع پیچیده‌ای است”. گلدبرگ می نویسد: صبر اوباما درباره عربستان سعودی همیشه خیلی‌ کم بوده است. این روز‌ها [در زمان مصاحبه] گاهی‌ مواقع مقامات شورای امنیت ملی‌ به مقاماتی[خارجی‌] که از کاخ سفید دیدن می کنند گوشزد می کنند که “۱۵ نفر از ۱۹ تروریست ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ شهروند عربستان سعودی بودند، نه‌ ایرانی‌”.

دونالد ترامپ در طول مبارزات انتخاباتی دائماً حکومت سعودی را مورد شدیدترین انتقادهای خود قرار می داد. ترامپ گفت: “عربستان سعودی هیچ چیز نیست مگر بلندگو[ی تروریست ها]، قلدر، و ترسو. این ها پول دارند، ولی‌ شهامت ندارند“. می گفت: “عربستان سعودی به داعش پول می دهد“.

هیل- وبسایت نزدیک به کنگره آمریکا- در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۶ خبر داد که در طول انتخابات ۲۰۱۶ دونالد ترامپ ۸ شرکت را در عربستان به ثبت رسانده است. او به دنبال منافع شخصی، خانوادگی و دولت آمریکا بود.

ترامپ حتی در ۲۷ آپریل ۲۰۱۷- یعنی چهارمین ماه آغاز ریاست جمهوری اش- گفت: “صریح بگویم، رفتار عربستان سعودی با ما منصفانه نبوده است. ما مبلغ عظیمی‌ پول را به خاطر دفاع از عربستان از دست می دهیم. هیچ کس به عربستان چپ نگاه نمی کند چون ما مواظب آن‌ها هستیم. آن ها قیمت منصفانه به ما نمی پردازند. ما حتی پیرا‌هن خود را داریم از دست می دهیم [برای دفاع از عربستان می فروشیم]”.

دونالد ترامپ به همراه دختر و دامادش از ۲۰ تا ۲۲ می ۲۰۱۷ به عربستان سعودی سفر کرد. سعودی ها که با روحیه تاجرپیشگی ترامپ آشنا بودند، انتظارات او را برآورده کردند. نه تنها وضع شرکت های ترامپ خوب شد، بلکه عربستان سعودی و امارات متحده مشترکاً ۱۰۰ میلیون دلار به بنیاد “ایوانکا ترامپ” کمک کردند. سعودی ها یک قرارداد ۱۱۰ میلیارد دلاری تسلیحاتی با آمریکا امضا کردند که تا ۳۵۰ میلیارد دلار قابل افزایش بود.

پس از پرتاب موشک حوتی ها به ریاض و سرنگونی آن توسط سعودی ها، دونالد ترامپ گفت :”موشکی از طرف ایران پرتاب شد که، به عقیده من، هدف آن عربستان سعودی بود، و سیستم ما [موشک‌های پتریات] آن را سرنگون کرد. این نشان می دهد که [تکنولوژی] ما چقدر خوب است. هیچ کس نمی تواند کاری را که ما می ‌کنیم انجام دهد، و حالا ما داریم آن را در سراسر جهان می فروشیم”.

ائتلاف به رهبری عربستان سعودی در ۶ نوامبر در بیانیه ای نوشت:”نقش ایران و فرماندهی مستقیم حوثی‌ها در حمله موشکی به ریاض به ‌عنوان یک تجاوز روشن نظامی، با هدف قرار دادن کشورهای همسایه و تهدید امنیت و صلح در منطقه و جهان، قلمداد می‌ شود. پرتاب موشک ممکن است به ‌عنوان اعلان جنگ به پادشاهی عربستان سعودی تلقی شود. لذا ریاض حق خود می‌داند که در زمان و شکل مناسب به ایران واکنش نشان دهد”.

ریچارد هاس، رئیس شورای روابط خارجی آمریکا ، در ۶ نوامبر ۲۰۱۷ در توئیتی نوشت: “درست زمانی که فکر می کنید مسائل بدتر از این نمی شود، ظرفیتی برای آشفتگی بیشتر در خاورمیانه ایجاد می شود. موضوع ثبات در عربستان سعودی و خطر جنگ با ایران مطرح است”.

همه تحلیل گران مهم آمریکا نوشته اند که دونالد ترامپ ، دامادش و نتانیاهو در تحریک محمدبن سلمان علیه ایران و متحدان منطقه ای اش- حزب الله لبنان – مشارکت فعال داشته اند.

دیوید ایگنیشس در مقاله ای در ۵ نوامبر در واشنگتن پست در این مورد، به نقش تحریک کننده آمریکا اشاره کرد و نوشتکه ترامپ دامادش را به سعودی فرستاده و او با محمدبن سلمان تا نیمه های شب می نشینند و استراتژی تازه برای منطقه تعیین می کنند. آمریکا هم برای خوش رقصی به محمد لقب “ترامپ سعودی” داده است.

کریشنادو کالامور در آتلانیتک ۵ نوامبر ۲۰۱۷ نوشت جنگ نیابتی عربستان سعودی علیه یمن، در واقع جنگ علیه ایران است. اما آشفته سازی منطقه ای محمد سلمان، ممکن است گریبانش را بگیرد.

توماس فریدمن در نیویورک تایمز ۷ نوامبر ۲۰۱۷ موضوع را بیشتر بازکرد و نوشت محمدبن سلمان ایران ستیز و شیعه ستیز است. حریری سنی را برکنار کرد تا موازنه قوا در منطقه را به هم بریزد و زلزله ای در خاورمیانه برپا کند. باید به شدت نگران بود، برای این که “امارات؛ ترامپ؛ جرد کوشنر و بنیامین نتانیاهو دارند از پشت صحنه به ولیعهد عربستان فشار می آورند و او را تحریک می کنند به جنگی همزمان هم در داخل و هم در خارج از مرزهای کشور برود. بزودی شاهد آن خواهیم بود که نه تنها عربستان بلکه کل منطقه در وضعیتی گرفتارشود که دیگر قابل کنترل نیست”.

داو زاکیم ، معاون سابق وزیر دفاع آمریکا ، در فارن پالیسی ۷ نوامبر ۲۰۱۷ درباره ائتلاف آمریکا، اسرائیل و عربستان سعودی علیه ایران نوشت که دولت های اسرائیل و آمریکا کاملاً با محمد سلمان هماهنگ شده اند و جنگی علیه ایران در راه است: “با این رئیس جمهور[ترامپ]، این ولیعهد[محمد سلمان] و این نخست وزیر[نتانیاهو]، همه چیز ممکن است”.

پل پیلار- رئیس سابق بخش تحلیل عملیات سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) – در ۷ نوامبر ۲۰۱۷ در نشنال اینترست نوست که عربستان سعودی همیشه یک عامل بی ثبات کننده خاورمیانه (بحرین، یمن، لبنان، سوریه، قطر،ایران، و…) بوده است. اگر آمریکا و اسرائیل به حمایت خود از سلمان ادامه دهند، در بی ثبات سازی این جوان خودکامه شریک خواهند بود.

آرون دیوید میلر- از اعضای اندیشکده ویلسون و دیپلمات با سابقه آمریکا که متخصص مسائل خاورمیانه است – و ریچارد سکولسکی- از اعضای غیر مقیم بنیاد کارنگی – در مقاله ای در نشنال اینترست ۹ نوامبر ۲۰۱۷ نوشتند که محمدبن سلمان فردی فاقد تجربه و قدرت طلب است که با امید حمایت همه جانبه دولت آمریکا دست به اقدامات خطرناکی زده که به زیان منافع ملی آمریکا و خود سعودی ها بوده است. به همین دلیل:”به هیچ وجه عاقلانه نیست که ایالات متحده بدون در نظر گرفتن سیاست های خود در خاورمیانه به پشتیبانی تام از شاهزاده محمد بپردازد…کینه جویی های دنباله دار محمد با ایران قدرتمندتر از همیشه ، می تواند به راحتی ایالات متحده را در دردسری تازه در خاورمیانه شریک کند…هیچ کدام از تصمیمات شاهزاده محمد در یمن، قطر، سوریه یا لبنان در راستای منافع آمریکا نبوده است… لذا اگر رئیس جمهور و مشاورانش بخواهند از حوادث ناگوار دیگر و درگیری در خاورمیانه خودداری کنند، باید هرچه سریعتر او را متوقف کنند و با او همچون تهدیدی برای منافع ایالات متحده برخورد کنند…سیاست خارجی پرخطر او برای مقابله با نفوذ ایران به شکست ختم شده است”.

سرمقاله نیویورک تایمز ۱۰ نوامبر ۲۰۱۷ نوشت که با حمایت های تمام عیار دونالد ترامپ از محمدبن سلمان خودکامه، خیره سر و جنگ افروز، وحشت خطر جنگ با ایران را به وجود آورده است : “در وادی سیاست آمریکا هرگز سابقه نداشته است که این کشور حتی به متحدانش هم آزادی بدهد تا هر کاری دلشان می خواهد بی محابا انجام دهند و منطقه را بی ثبات سازند…محمد بن سلمان ضمنا علیه ایران هم دائما اظهارات جنگ افروزانه سر می دهد…این طور که ترامپ پشت سر شاهزاده سعودی ایستاده است؛ وحشت خطر جنگ با ایران را به وجود آورده است که به منافع آمریکا در منطقه هم آسیب می زند”.

فرید زکریا در واشنگتن پست ۱۶ نوامبر ۲۰۱۷ نوشت که محمد بن سلمان با حمایت کامل دونالد ترامپ در تلاش برای مبارزه با قدرت منطقه ای ایران است. او افزود:”سعودی ها سعی دارند حزب الله تحت حمایت ایران را از جایگاه قدرت اش در لبنان بیرون برانند و قطر را به خاطر ارتباط ادعایی اش با این گروه مجازات کنند…به هر حال، به نظر نمی رسد استراتژی سعودی کار کند. جنگ یمن به یک فاجعه تبدیل شده و یک دولت ضعیف، ورشکسته و خشمگین از سیاستهای ریاض را در مرز عربستان سعودی به وجود آورده است. قطر تسلیم نشده و به نظر نمی رسد چنین اتفاقی نیز بیافتد. تاکنون، شیعیان در لبنان مسئولانه عمل کرده اند، حاضر به پذیرفتن هیچ وعده ای نشده و کشور را به سوی جنگ داخلی هدایت نکرده اند. اما در کل خاورمیانه، تنش ها در حال افزایش است، فرقه گرایان به تناوب مناطقی را اشغال می کنند، و با چند اتفاق یا محاسبه اشتباه، همه چیز می تواند از کنترل خارج شود. با حمایت سرسختانه ترامپ از استراتژی عربستان سعودی، آمریکا هر روز بیش از گذشته خود را به گودال عمیق خاورمیانه می کشاند”.