خاطره شهدای دِزَّک و هُشَّک
جاودان خواهد ماند
نَود سال پیش درپائیز سال ۱۳۰۷ هجری شمسی قشون اشغالگر پارس متشکل از تیپ مشهد، تیپ بیرجند و تیپ کرمان با حمایت همه جانبه انگلیسی ها به بلوچستان هجوم آورد۰ پس از اشغال گُشت، پسکوه و هُشَک غروب نوزدهم آبانماه سال ۱۳۰۷ ه۰ ش۰ (دهم نوامبر ۱۹۲۸ میلادی ) شهر تاریخی دِزّک مورد حمله اشغالگران پارس قرار گرفت۰
لشکر بلوچستــان قهرمانانه از دِزَّک دفاع کرد تا اينکه فرمانده برام هانِ ميرزا هان در اثر اصابت گلوله توپ ” شراپنل” انگلیسی به سنگر وی شديدا زخمی شده به شهادت می رسد۰ هنگام شهادت برام هان تعدادی از سرمچاران نيـز درميدان جنگ زخمی شده می شوند۰ ساعاتی پس از شهادت برام هان، فرمانـده قـوای مشهـد باقـرداورپناه که فرماندهی اشغالگران را در اطراف قلعه دِزّک بعهـده داشت با تيراندازی دقيق سرمچار کادربکش هـداداد ( کادربکش جوانسال ) به هلاکت رسید۰
فرمانده قشون اشغالگر جهانبانی در صفحه ۷۶ کتابش ( عمليـات قشـون در بلوچستــان ( ۱۳۰۷هجـری شمسی ـ چاپ اول ) می نويسد “۰۰۰ سرهنگ فقيد و نفرات رشيدی از گروهان اول فوج شاهپور و بهادران اول سوار و تيپ سيستان بطرز نامطلوبی کشته شدند۰۰۰از بين بردن نفرات بلوچی که در ميدان محاربه و در پست و بلندی هايی که دراطراف دِزّک فراوان است مخفی شده تيراندازی می کردند مشکل بــود۰۰۰” ۰”
با طولانی شدن جنگ و افزايش تلفات اشغالگران جهانبانی به حربه مذاکره متوسل شد و توانست با ادای سوگند دروغين و همکاری محمد شاه ميرمرادزهی و سرداران سرحد دو تن ازفرماندهان بلوچ يعنی يوسف هان بزرگزاده و برام هان اعظم هان را به مذاکره دعـوت کند۰ جهانبانی آن دو فرمانده بيباک را باتفاق همراهان شان درحين مذاکره فجيعانه به قتل رساند و با تکرار جنايت جدش ناصرالدين شاه ثابت کرد که اشغالگـران تمـدن ستيز صلاحيت مذاکره و گفتگو را ندارند۰ آنان همیشه از مذاکره بعنوان یک حربه برای کشتار مذاکره کنندگان طرف مقابل استفاده کرده اند۰
ترفند ديگری که جهانبانی پيش از آغاز جنک « دِزَّک » بکار برد اشغال مسجد جامع دِزَّک و استقرار فرماندهی قشون مهاجم پارس در خانه خـدا بود۰ اشغالگران خدانشناس و در راس آنان جهانبانی می دانستند که مسجد شهـرامن ترين جاست و آن مکان مقدس هرگز مورد حمله سرمچاران بلوچ قرار نمی گيرد بهمين دليل در اوج حرمت شکنی آنجا را به مقر فرماندهی لشکر خود در آوردند۰
شهرتاریخی دِزَّک روز بیستم آبان ماه به جبهه جنگی خونين تبديل شده بود۰ اشغالگران پارس قلعه دِزَّک را از چند ناحيه با توپهای ” شراپنل ” انگليسی هدف قرار داده تخريـب کردند و دست به کشتاری هولناک زدند۰ نه از زخمی هاو اسرای جنگی گذشتند و نه ازمردم عادی۰ به قول جـلاد بلوچستـان امان الله جهانبانی « ۰۰۰ تا کليه مدافعين کشته نشدنـد آتـش جنـگ خاموش نشــد۰۰۰» ( صفحه ۷۶ کتاب عمليـات قشـون در بلوچستــان ۱۳۰۷ هجـری شمسی ـ چاپ اول ) ۰
در اينجا لازم به یادآوری است که اگرچه اشغالگران پارس در تهاجـم به بلوچستـانِ غربی از حمايت همه جانبه نيروهای استعمارگر انگليسی برخوردار بـودند اما بدون همکاری حاکم بخت برگشته سِب ( چِبً) محمدشاه مير مراد زهـی و « پانصد تن از چريکهای مسلح سرحـد » هرگز نمی توانستند لشکـرِ مدافع بلوچستـان را شکسـت داده و بلـوچ گلزميـن را اشغال کننــد۰
در جنگ حماسه ای دِزّک۴۹ نفر از سرمچاران بلوچستان در مقابل اشغالگرانپارس قهرمانانه مقاومت کرده به شهادت رسيدند۰دليرمردانی چون گل محمد پيری، برام هان ميرزاهان، مرادبکشرند، دُراهان، محمد هان، دهکان رمضان، يوسف هان، برام هان اعظم هان، کادربکش هـداداد، گل محمد جان بيک، رسول بکش و سرمچاران همرزم شان با فـدا کردن جان خويش در تاريخ پرافتخار بلوچستـان جاودان شدنــد۰ همچنین سرمچار ميرعيسی هيدوچی و سرمچاران تحت فرماندهی وی نیز تا آخرين نفس در مقابل اشغالگران از قلعه هـُشَک دفاع کرده و در نهايت با سربلندی به کاروان شهــدای بلوچستــان پيوستنـد۰
اگرچه نود سال از اشغال بلوچستان وجنگ حماسه ای دِزّک می گذرد امّا خاطرهمدافعینبلوچستان و قهرمانان دِزَّک همچنان زنده است و تا ابد جاودان خواهد ماند۰
آزات ءُ آبــاد بــات گنجیــــں بلوچستـــــان
پروشت ءُ پروش باتنت ایـران ءُ پاکستـان
محمد کریم بلــــوچ
نُهم نوامبر ۲۰۱۸
