هر گوشه بلوچستان، غیزانیه است؛ روایت‌ تبعیض در آب‌رسانی شهری

مردم مهرستان استان سیستان‌وبلوچستان می‌گویند با وجود قطعی آب و معضل کم‌آبی، شاهد آن هستند که برخی خانه‌های متعلق به افراد دولتی و نظرکرده، به‌طور خاص از امکانات آب ‌لوله‌کشی برخوردارند.

***
این روزها آب در شهرستان مهرستان استان سیستان‌وبلوچستان برای هفتاد هزار نفر جمعیت این شهر جیره‌بندی شده است؛ اما آنچه باعث نارضایتی عمومی شده، انتشار شایعه تبعیض خانه به خانه در آب‌رسانی شهری است.

«شهمراد صلاح زهی» از اهالی منطقه «کهن میر» مهرستان به ایران‌وایر می‌گوید: «در گذشته اگر بی‌آبی وجود داشت کل مردم محله آب نداشتند اما الان نقل تبعیض است. بدین معنا که در یک محله، منزل فلان کس که کارمند یا مسئول است آب برقرار است و مردم می‌بینند که طرف با شیلنگ آب دارد ماشین و حیاطش را می‌شورد و بقیه مردم محله حتی آب برای خوردن و رفع تشنگی و یا دست شستن ندارند.»

او می‌گوید گرچه مسئولان با همکاری برخی رسانه‌های محلی وابسته، به‌شدت این موضوع را انکار می‌کنند اما عقلشان نمی‌رسد که مردم قدرت بینایی و توان تشخیص دارند و به‌خوبی می‌فهمند و تکذیب آنچه با چشم خودشان می‌بینند را نمی‌پذیرند.

به گفته این شهروند آن‌ها وانمود می‌کنند این حرف‌ها کار رسانه‌های بیگانه برای تفرقه‌افکنی است اما رسانه‌های بیگانه که توی کوچه‌پس‌کوچه‌های مهرستان یا سیب و سوران و سراوان قدم نمی‌زنند تا مردم را خانه به خانه رصد کنند؛ «کاش به‌جای انکار این چیزها بروند صدای آن هم‌وطن بلوچ را گوش بدهند که در این مورد حرف زده و صدای اعتراضش در همه کانال‌های تلگرامی منتشر شده. البته اگر تا الان دستگیر نشده باشد. باور کنید هر گوشه سیستان‌وبلوچستان غیزانیه است با این تفاوت که ما همان چاه نفت را هم نداریم که منبع درآمد پایتخت‌نشین‌ها و عاملی باشد که لااقل ناممان را در رسانه‌ها تکرار کنند.»

با شروع بادهای ۱۲۰ روزه سیستان که معمولا از اوایل خرداد با شیوع ریزگردها و حرکت شن‌های بیابان شروع می‌شود، مردم با مشکلات تنفسی و بی‌آبی مواجه می‌شوند و امسال، معضل کرونا نیز مزید بر همه این‌هاست.

حالا مردم مهرستان می‌گویند مسئولان محلی در طول سه سال گذشته برای حل مشکل بی‌آبی یک انبان وعده‌ووعید تحویلشان داده‌‌اند که هیچ‌کدام از آن‌ها عملی نشده است.

سه سال پیش وقتی مردم مهرستان و سایر مناطق استان در اعتراض به بی‌آبی دست به تجمعات گسترده زدند، «دانیال محبی»، استاندار سیستان‌وبلوچستان به مردم وعده داد به‌زودی با احداث چند حلقه چاه جدید، مشکل آب مردم این شهرستان به‌طور کامل حل خواهد شد.

 او بعدها در جریان دیدار گروهی از مقام‌های استان سیستان‌وبلوچستان با «علی خامنه‌‌ای»، از مشکلات مردم این استان در مورد موضوع بی‌آبی گفت اما واکنش رهبر جمهوری اسلامی این بود: «حالا در این جلسه به بنده بگویید، من که کننده این کارها نیستم، کننده این کارها مسئولین دولتی‌اند؛ چه خط آهن، چه آب‌شیرین‌کن، چه خیلی چیزهای دیگر. بروید دنبال کنید، بروید در دولت از مسئولین بالادست خودتان به‌طورجدی بخواهید دنبال کنند؛ آن‌ها هم راه‌هایش را بلدند؛ اگر راهی واقعا داشته باشد -که دارد- راهش را بلدند.»

«سعیده»، معلم مدرسه و از اهالی شهر مهرستان به ایران‌وایر می‌گوید سال ۱۳۹۷ هم موضوع تبعیض در توزیع آب مطرح شد و بلافاصله رسانه‌های حکومتی مداخله کرده و با رییس اداره آبفا مصاحبه کردند که به‌کلی تکذیب کرد و گفت اساسا چنین چیزی به لحاظ عملی ممکن نیست؛ اما مردم می‌پرسند چرا برخی همسایه‌ها جلوی چشم آن‌ها فرش می‌شویند و اتفاقا هم از خانواده‌های خاص‌اند؟

سعیده می‌گوید سال گذشته در این استان بارندگی پربار بود اما چاره‌‌ای برای ذخیره آب اندیشیده نشد حالا اداره آبفا یک برنامه روزانه برای آن‌ها پیامک کرده به این شرح که:
«ساکنان جمهوری، بیست و دوم بهمن، مسجد جامع، آزادی شمالی، کشاورز، بلوار معلم، آزادی جنوبی و کهن میر، از هشت صبح تا پنج بعدازظهر و مردم بهشتی، جمهوری جنوبی، خیابان امام، محله سیدآباد از پنج عصر تا هشت صبح و ورودی شهر از یازده شب تا هشت صبح آب خواهند داشت.»

اما مردم محله‌های مهرستان می‌گویند برنامه جیره‌بندی اجرا نمی‌شود و آن‌ها هر هفته یک شب تا صبح به آب‌لوله‌کشی دسترسی دارند و با توجه به بالا رفتن آمار مبتلایان به کرونا در این استان و برای نظافت فردی مردم با مشکلات عدیده مواجه‌اند.

به گفته این شهروند اهل مهرستان مردم دست‌ودلشان می‌لرزد که بروند حمام. شستشو در حد ضرورت است و اصلا به مواردی مثل حمام کردن نمی‌رسد:«به‌محض آنکه مردم می‌خواهند اعتراض کنند یک پیامک می‌رسد که ما داریم روی یک چاه غنی کار می‌کنیم و به‌زودی تمام مشکلات آب حل خواهد شد. به نظر می‌رسد الان سال‌هاست دارند روی همان چاه کار می‌کنند.»

اما مهرستان تنها شهر بی‌آب سیستان‌وبلوچستان نیست. مردم روستای حیط کلیر از توابع شهرستان دلگان، کلا از نعمت آب ‌لوله‌کشی محروم‌اند و با اینکه رییس اداره آب و فاضلاب شهرستان دلگان وعده داده بود با احداث یک حلقه چاه به‌زودی مشکل آب‌رسانی به این روستا و همچنین روستای نعمت‌آباد رفع خواهد شد؛ اما این وعده‌ها هرگز به نتیجه نرسیده است.
اکثر شهرستان‌های نهبندان نیز این روزها با مشکل قطعی آب مواجه‌اند. در این شهرستان بیش از ۱۳۰ روستا نه‌تنها در فصل تابستان بلکه در تمامی فصول سال از سیستم آب‌رسانی محروم‌اند و چیزی به نام لوله‌کشی آب ندارند. غالب این روستاها با تانکر و به‌طور هفتگی آب‌رسانی می‌شوند.

مردم روستای زیارت که تنها یک کیلومتر با شهرستان سوران فاصله دارد با اینکه هزینه لوله‌کشی و خدمات آب‌رسانی را به دولت پرداخت کرده‌‌اند، اما هنوز بی‌آب‌اند. این روستا در بخش مرکزی شهرستان سیب و سوران واقع شده و با پای پیاده می‌توان به مرکز شهرستان رسید اما مردمش از نعمت آب بهداشتی محروم‌اند.

مردم روستای «بل-مچی- بازار» از دهستان عورکی از توابع چابهار نه‌تنها از داشتن نعمت آب محروم‌اند بلکه حتی برق ندارند.

مردم منطقه دزاپ زیباشهر هم این روزها گاهی تا هفتادودو ساعت با قطعی آب مواجه‌اند.

اهالی دو روستای چارچاهی و مبارکه از بخش زهکلوت بلوچستان هم در بی‌آبی مطلق می‌سوزند. آن‌ها روز بیست و پنجم خرداد با در دست داشتن ظروف خالی در مقابل بخشداری این دهستان تجمع کرده و شعار دادند اما این بار هم با وعده فعال کردن چاه‌های کذایی به خانه‌هایشان برگردانده شدند.

یکی از اهالی کهنوج به نام «محمد» نیز به ایران‌وایر می‌گوید در تمامی انتخاباتی که در این منطقه برگزار شده اولین وعده مسئولان، حل مشکل آب و برق مردم است و با این ترفندها اقدام به جمع‌آوری آرا می‌کنند و جالب است که مردم آن‌قدر ناامید و غمگین و بی‌راه و چاره‌‌اند که هر بار هم علیرغم دروغ بودن این وعده‌ها در دوره‌های قبل، باز فریب می‌خوردند و به امید اینکه معجزه‌‌ای بشود رای می‌دهند تا دوره بعد.

او می‌گوید اگر به روستای حجت‌آباد کهنوج سری بزنید با دست‌های پینه‌بسته و لب‌های ترک‌خورده مردم و بی‌رمقی دام‌ها مواجه می‌شوید.

به گفته این شهروند، یکی از بدسابقه‌ترین و بی‌کفایت‌ترین بخش‌های استان سیستان‌وبلوچستان مدیریت آبفای این استان است.

به گفته محمد، دهستان هیچان در بیست کیلومتری شهرستان نیک شهر با جمعیتی قریب به سه هزار نفر بخش دیگری از استان سیستان‌وبلوچستان است که از بی‌آبی مفرط و خشک‌سالی رنجور است. در این روستا یک منبع آب فرسوده وجود دارد که آب این منبع با لوله‌های باریک غیراستاندارد به سمت خانه‌های مردم کشیده شده است. مسئولان دهستان هر دو روز یک ساعت مسیر آب‌رسانی این لوله‌ها را باز می‌کنند.

محمد با اینکه از اهالی کهنوج است اما به خانه خواهرش در هیچان رفت‌وآمد دارد او می‌گوید فقط تصورش را بکنید. یک روستایی محرومی که هیچ جا برای ذخیره آب ندارد، در طول یک ساعت در آن فضای سراسر محرومیت باید آب چهل‌وهشت ساعت بعدش را ذخیره کند و گاهی تلاش بی‌ثمر آن‌ها واقعا دردناک و غم‌انگیز است.

کانال تلگرامی «رصد بلوچ» نوشته است مردم بندر کوهستک در سی‌وپنج کیلومتری شهر سیریک نیز از بیست‌وپنج روز قبل تاکنون آب ندارند.

منبع ویدیو: کانال تلگرامی رصد بلوچستان است

مردم این منطقه هم‌زمان با شیوع کرونا، ناچارند از آب آلوده و غیربهداشتی چاهی که پر از حشره و لجن است، برای مصرف خوردوخوراک و شستشو استفاده کنند.

روستای امرودی از توابع میان کنگی هم یک برهوت کامل است و اهالی آنجا این روزها به علت قطعی آب ناچار شده‌‌اند از آب غیربهداشتی نهرهای اطراف استفاده کنند.

«اعظم بهرامی»، فعال مدنی و کارشناس محیط‌زیست در گفت‌وگو با ایران‌وایر مشکلات آب استان سیستان‌وبلوچستان را در دو بخش کاملا مجزا ارزیابی می‌کند.

«اولین عامل مهم، مختصات جغرافیایی است. همیشه سرنوشت این منطقه وابسته به تالاب‌ها – خصوصا تالاب هامون – نیم چاه‌ها، رودهای فصلی، قنات‌ها، چاله‌های آب و هوتک‌ها بوده که آب به شکل سنتی در آن‌ها برای فصل‌های کم بارش استان ذخیره می‌شده است. زمین هم در سال‌های گذشته شرایط جذب آب را داشته و برای همین هم تا همین ده سال پیش وضع آب این استان به بدی امروز نبوده که تا این پایه خشک باشد و دیگر نتواند حتی آب را جذب کند.»

او در بخش دیگری از سخنانش به جای خالی زیرساخت‌هایی اشاره می‌کند که برای توسعه عمرانی روستایی آن منطقه الزامی است.

«در بخش‌هایی از این استان بیش از چهل تا پنجاه روستا که اتفاقا در معرض سیل اخیر هم بسیار آسیب دیدند، حتی لوله‌کشی آب ندارند. بسیاری از پروژه‌های نمایشی بهره‌برداری آب در همین دوره زمانی، با هیاهو و جنجال بسیار و در شرایطی افتتاح می‌شدند که از کل پروژه، مثلا فقط یک حوضچه آن ساخته شده و حتی لوله‌گذاری نشده بودند و علیرغم اینکه مردم منطقه به دامداری و کشاورزی مشغول‌اند، اما این استان فاقد امکاناتی مثل تسویه فاضلاب آب برای حوزه کشاورزی و دامداری است به شکلی که لوله‌کشی فاضلاب حتی در بخش‌هایی از زاهدان و چابهار که از شهرهای مرکزی این استان هستند، وجود ندارد.»

اعظم بهرامی می‌گوید رودهای فصلی و قنات‌ها، لایروبی نمی‌شوند و در مسیر رودها ساخت‌وساز اتفاق می‌افتد:«در جریان سیلی که بهار امسال رخ داد بخش‌های زیادی از زیرساخت ریل راه‌آهن چابهار به زاهدان را آب برد و ریل‌ها بین زمین و هوا معلق ماندند. همین نشان می‌داد که حتی ایده درستی در مورد جانمایی چنین پروژه‌‌ای که از سال‌ها پیش آغاز شده و هزینه بسیاری برایش صرف شده بود وجود نداشته است.»

او همچنین به هجوم مردم به «چاه نیمه‌ها» اشاره می‌کند جایی که محل ذخیره حقابه آب طبیعت‌اند و محل زندگی جانداران و گیاهان‌اند.

به گفته این کارشناس، خشک‌سالی باعث شده که مردم به این چاه نیمه‌ها و هوتک‌ها هجوم بیاورند و حوادث تلخی مثل قطع شدن دست و پای کودکان به خاطر وجود گاندوها رخ بدهد. از پوشش گیاهان اطراف هوتک‌ها برای تغذیه دام‌ها برداشت شود: «همین امر هم باعث شده تا زمین نتواند رطوبتش را حفظ کند و عاملی خواهد شد تا چاه نیمه‌ها به‌تدریج و به‌مرورزمان خشک بشوند.»

اعظم بهرامی به نابسامانی دیگری هم اشاره می‌کند. این‌که در طول تمام این سال‌ها موضوع درختکاری مناسب آن اقلیم جدی گرفته نشده است:«مدارس شهر زابل معروف‌اند که حتی یک درخت ندارند. همه ما می‌دانیم وجود درخت باعث می‌شود که رطوبت زمین محفوظ بماند و موجب آبادانی شود اما در این مورد هم در طول تمام این سال‌ها کار هدفمندی انجام نشده است…»

او به این نکته اشاره می‌کند که پروژه‌های توزیع آب در ایران همواره به شکل مافیایی اجرا شده و هیچ نظارتی بر عملکرد شرکت‌هایی که در جریان مناقصه برنده می‌شوند یا بر آب‌های توزیع‌شده توسط تانکرها انجام نمی‌شود.

او در انتهای سخنانش بر یک موضوع دردناک ناشی از خشک‌سالی تاکید می‌کند. این‌که موضوع بی‌آبی بیش از همه به گروه زنان و کودکان بومی آسیب می‌زند. او به مشکلات غیرقابل‌انکار ناشی از بی‌آبی برای جامعه زنان بومی اشاره می‌کند. زنانی که به علت کمبود آب با معضل جدی سلامت، بهداشت و نظافت مواجه‌‌اند و به سرویس بهداشتی مناسب دسترسی ندارند. او یکی از دلایل عقب‌ماندگی کودکان را از تحصیل مربوط به بی‌آبی می‌داند: «بخشی از این درماندگی از جریان تحصیل و مدرسه به خاطر جریان «آب‌آوری» و زمان زیادی است که مصروف حمل‌ونقل آب از تالاب یا محل تجمع آب به خانه می‌شود.»

https://iranwire.com/fa/features/39192